Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69,56
Ogólny współczynnik odrzuceń – 24,41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodyczność – kwartalnik

Pobierz oryginał (PL)

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2020, tom 10, nr 1, styczeń-marzec, str. 27–34

doi: 10.17219/pzp/112224

Typ publikacji: praca oryginalna

Język publikacji: polski

Pobierz cytowania:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Samoocena zdrowia i funkcjonowania osób z chorobą nowotworową

Health self-assessment and functioning of people with cancer

Ewa Smoleń1,C,D,F, Magdalena Słysz1,A,B,C, Karolina Hombek1,A,B,C, Magdalena Jarema1,A,B,C, Krzysztof Kalita2,C,E,F

1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Grodka w Sanoku, Sanok, Polska

2 Biuro Badań i Analiz Statystycznych, Rzeszów, Polska

Streszczenie

Wprowadzenie. Subiektywna ocena sytuacji życiowej pomaga w procesie adaptacji do trudnej sytuacji choroby. Uwzględnienie opinii chorych dotyczącej skutków choroby nowotworowej i leczenia czyni ich aktywnymi partnerami w procesie leczenia.
Cel pracy. Poznanie subiektywnej oceny stanu zdrowia oraz funkcjonowania osób chorych na nowotwory będących w trakcie leczenia onkologicznego.
Materiał i metody. Badaniem objęto 229 losowo dobranych osób hospitalizowanych z powodu chorób nowotworowych w Szpitalu Specjalistycznym w Brzozowie – Podkarpackim Ośrodku Onkologicznym im. ks. B. Markiewicza. Metodą badawczą był sondaż diagnostyczny, a techniką ankieta. Zastosowano autorski kwestionariusz ankiety. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą testów: U Manna–Whitneya, Kruskala–Wallisa oraz miary symetrycznej V Kramera z wykorzystaniem testu χ². Przyjęto poziom istotności statystycznej p ≤ 0,05.
Wyniki. Ponad połowa pacjentów chorych na nowotwory (67,7%) wskazała na pełną samodzielność w codziennym funkcjonowaniu. Ograniczoną samodzielność deklarowali częściej chorzy poddani 3 metodom leczenia: operacyjnemu, radioterapii i chemioterapii, natomiast rzadziej jedynie po leczeniu operacyjnym. Pełna samodzielność była częściej wskazywana przez osoby pracujące zawodowo niż będące na rencie/emeryturze i na zasiłku. Wyżej stan zdrowia oceniły kobiety oraz osoby pracujące. Rodzaj nowotworu, wiek badanych, miejsce zamieszkania, wykształcenie i stan cywilny nie miały związku z samooceną stanu zdrowia oraz funkcjonowania osób chorych na nowotwory. Im większa samodzielność, tym wyższa samoocena stanu zdrowia osób zmagających się z chorobą nowotworową.
Wnioski. Chorzy na nowotwory ocenili swój stan zdrowia oraz codzienne funkcjonowanie na średnim poziomie. Rodzaj choroby nowotworowej oraz czynniki socjodemograficzne, z wyjątkiem płci i aktywności zawodowej, nie różnicowały funkcjonowania w życiu codziennym oraz nie wpływały na samoocenę stanu zdrowia osób zmagających się z chorobą nowotworową. Z badań wynika, że samoocena stanu zdrowia oraz funkcjonowania uwarunkowana jest chorobą nowotworową.

Abstract

Background. The subjective assessment of the life situation helps in the process of adaptation to the difficult situation of being ill. Taking into account the opinions of patients regarding the effects of cancer and treatment makes them active partners in the treatment process.
Objectives. Understanding the subjective assessment of the health and functioning of individuals with cancer during oncological treatment.
Material and Methods. The study involved 229 randomly selected individuals hospitalized for cancer in Fr. B. Markiewicz Specialist Hospital of the Podkarpackie Oncological Center in Brzozów. The research method were a a diagnostic survey and a survey technique. An original questionnaire was used. The statistical analysis was carried out using the following tests: U Mann–Whitney, Kruskal–Wallis and the symmetric V Kramer measure based on the χ² test. The assumed level of statistical significance was p ≤ 0.05.
Results. More than half of patients with cancer (67.7%) indicated full independence in everyday functioning. Limited functioning was declared more often by patients undergoing 3 treatment methods: surgery, radiotherapy and chemotherapy, while less frequently only by those after surgery. Full independence was more often indicated by individuals working professionally than being on retirement/pension and benefits. Women and working individuals were rated higher. The type of cancer, age of the respondents, place of residence, education, and marital status were not related to the self-assessment of the health status and functioning of individuals with cancer. The greater the independence, the higher the health self-assessment of individuals with cancer.
Conclusion. Oncological patients assessed their state of health and daily functioning on a medium level. The type of cancer and sociodemographic factors, except for gender and professional activity, did not differentiate the functioning in everyday life and the self-assessment of the health status of individuals with cancer. As results from the research, health self-assessment and functioning is conditioned by cancer.

Słowa kluczowe

pacjenci, samoocena, zdrowie, choroby nowotworowe, czynniki socjodemograficzne

Key words

patients, self-assessment, health, cancer, sociodemographic factors

Piśmiennictwo (24)

  1. Gładczuk J, Kleszczewska E, Święcicki A. Współczesne poglądy dotyczące zdrowia oraz ich ewolucja w czasie. Medical & Health Sciences Review. 2017;3(1):3–10.
  2. Leppert W, Forycka M, de Walden-Gałuszko K, Majkowicz M, Buss T. Ocena jakości życia u chorych na nowotwory – zalecenia dla personelu oddziałów onkologicznych i medycyny paliatywnej. Psychoonkologia. 2014;1:17–29. https://www.termedia.pl/Artykul-oryginalny-r-nOcena-jakosci-zycia-u-chorych-na-nowotwory-zalecenia-dla-personelu-oddzialow-onkologicznych-i-medycyny-paliatywnej,63,22979,0,0.html. Dostęp 15.01.2020.
  3. Bażydło M, Karakiewicz B. Samoocena zdrowia Polaków – przegląd badań. J Publ Health Nurs Med Rescue. 2012;2:14–17. http://pzpr.eu/numery/2012_2/201223.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  4. Świtała M. Samoocena stanu zdrowia i jej wpływ na zachowania konsumentów w starszym wieku. Gerontol Pol. 2009;17(3):129–136. http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2009-03-4.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  5. Nawrocka J, Nawrocka E, Wołosowicz J. Starzejące się społeczeń-stwo – perspektywy i wyzwania. W: Szaban D, Kurowska H, Wró-bel R, red. Stan zdrowia a procesy demograficzne w Europie Środ-kowej. T 4. Zielona Góra, Polska: Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego; 2015:75–89. https://obserwuj.lubuskie.pl/uploads/documentsearch/id189/Stan%20zdrowia%20a%20procesy%20demograficzne%20w%20Europie%20%C5%9Arodkowej.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  6. Szaban D. Jakość życia determinowana stanem zdrowia mieszkańców województwa lubuskiego. W: Szaban D, Kurowska H, Wróbel R, red. Stan zdrowia a procesy demograficzne w Europie Środkowej. T 4. Zielona Góra, Polska: Urząd Marszałkowski Woje-wództwa Lubuskiego; 2015:224–232. https://obserwuj.lubuskie.pl/uploads/documentsearch/id189/Stan%20zdrowia%20a%20procesy%20demograficzne%20w%20Europie%20%C5%9Arodkowej.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  7. Tuchowska P, Worach-Kardas H, Marcinkowski JT. Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i moż-liwości optymalizacji działań profilaktycznych. Probl Hig Epidemiol. 2013;94(2):166–171. http://www.phie.pl/pdf/phe-2013/phe-2013-2-166.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  8. Godlewski D, Godlewska K, Witek A, Wojtyś P. Analiza stanu zdrowia i potrzeb opieki zdrowotnej na najbliższe lata. Warszawa, Polska: Instytut Wolności; 2015.
  9. Zatoński W, Przewoźniak K. Ograniczenie zachorowalności i umie-ralności z powodu chorób nowotworowych. W: Szymborski J, red. Zdrowie publiczne i polityka ludnościowa. Warszawa, Polska: Rządowa Rada Ludnościowa; 2012:78–89. https://bip.stat.gov.pl/download/gfx/bip/pl/defaultstronaopisowa/135/1/1/zdrowie_publiczne_i_polityka_ludnosciowa.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  10. Wojciechowska U, Olasek P, Czauderna K, Didkowska J. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2014 roku. Warszawa, Polska: Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie; 2016. http://onkologia.org.pl/wp-content/uploads/Nowotwory2014.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  11. Kapela I, Bąk E, Krzemińska SA, Foltyn A. Ocena poziomu akceptacji choroby i satysfakcji z życia u chorych na raka jelita grubego le-czonych chemioterapią. Piel Zdr Publ. 2017;26(1):53–61. doi: 10.17219/pzp/64689
  12. Jankotowicz K. Analiza jakości życia pacjentów w trakcie chemio-terapii. Opieka Onkologiczna. 2014;3:6–11.
  13. Cichocki M, Konecki T, Jabłonowski Z. Jakość życia jako element oceny stanu zdrowia i skuteczności leczenia chorych na raka gruczołu krokowego ograniczonego do narządu. Przegl Lek. 2017;74(9):419–422. http://www.wple.net/plek/numery_2017/numer-9-2017/419-422.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  14. Wiraszka G, Lelonek B. Funkcjonowanie chorego z białaczką a akceptacja choroby nowotworowej. Stud Med. 2008;10:21–26. https://studiamedyczne.ujk.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=216:funkcjonowanie-chorego-z-biaaczk-a-akceptacja-choroby-nowotworowej-&catid=63:tom-x&Itemid=80. Dostęp 15.01.2020.
  15. Nowak-Starz G, Markowska M, Król H, Zięba E, Szpringer M. Medycz-ne koncepcje struktury zdrowia, jego ochrony i promocji. Zdrowie i Dobrostan. 2013;1:149–162. http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/nowak-starz_g2p.pdf. Dostep 17.07.2018.
  16. Choroba nowotworowa – doświadczenia dla pacjentów. Raport z badań na zlecenie AXA Życie i Fundacji Społecznej Ludzie dla Ludzi. http://fundacjabadz.pl/choroba-nowotworowa-doswiadczenia-pacjentow-raport-z-badan/. Dostep 17.07.2018.
  17. Nowicki GJ, Młynarska M, Ślusarska B, Korecka R, Kotus M. Samoocena stanu zdrowia i jej wybrane uwarunkowania w grupie osób po 65 roku życia, pacjentów Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(4):447–457. doi:10.5281/zenodo.50611
  18. Główny Urząd Statystyczny. Zdrowie i zachowanie zdrowotne mieszkańców Polski w świetle Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (EHIS) 2014 r. Warszawa, Polska: Główny Urząd Sta-tystyczny; 2015. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zdrowie-i-zachowania-zdrowotne-mieszkancow-polski-w-swietle-badania-ehis-2014,10,1.html. Dostęp 15.01.2020.
  19. Główny Urząd Statystyczny. Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Stan zdrowia ludności w 2014 r. Warszawa, Polska: Główny Urząd Statystyczny; 2016. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/stan-zdrowia-ludnosci-polski-w-2014-r-,6,6.html. Dostęp 15.01.2020.
  20. Drygas W, Bielecki W, Piotrowski W, et al. Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie Stanu Zdrowia Ludności – WOBASZ. W: Kopeć G, Jankowski P, Pająk A. Epidemiologia i prewencja chorób układu krążenia. Część 2. Badania epidemiologiczne prowadzone w Polsce w latach 2005–2015. Kraków, Polska: Medycyna Praktyczna; 2016:41–55.
  21. Bielawska-Batorowicz E, Kryńska E, Kukulak-Dolata I, et al. Diagnoza obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50+ na rynku pracy w Polsce – raport końcowy. Łódź, Polska: Uniwersytet Łódzki; 2013. https://www.efs.2007-2013.gov.pl/analizyraportypodsumowania/baza_projektow_badawczych_efs/documents/diagnoza_obecnej_sytuacji_osob_50+_na_rynku_pracy_mpips.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  22. Wróblewska W. Nierówności społeczne w stanie zdrowia w Polsce – analiza na podstawie samooceny stanu zdrowia oraz pozio-mu wykształcenia. Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych. 2012;28:65–84. http://rocznikikae.sgh.waw.pl/p/roczniki_kae_z28_03.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  23. Romanowska E. Stan zdrowia osób starszych w Polsce – wyzwania edukacyjne. Konteksty Społeczne. 2017;5(1):12–26. http://kontekstyspoleczne.umcs.lublin.pl/wp-content/uploads/2017/09/Konteksty-5-1-2017.pdf. Dostęp 15.01.2020.
  24. Tobiasz-Adamczyk B. „Życie w ramach” wyznaczonych chorobą nowotworową – rola socjologii medyczny. Przegląd Socjologiczny. 2012;61(2):81–118.
© Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu