Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health
2019, tom 9, nr 3, lipiec-wrzesień, str. 237–241
doi: 10.17219/pzp/100717
Typ publikacji: praca poglądowa
Język publikacji: polski
Pobierz cytowania:
Idea opieki domowej bł. Hanny Chrzanowskiej realizowana w hospicjum domowym
The concept of home hospice care introduced by blessed Hanna Chrzanowska
1 Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Kraków, Polska
Streszczenie
Początek profesjonalnej domowej opieki nad chorym człowiekiem w Polsce jest związany z postacią Hanny Chrzanowskiej (1902–1973). Jej działalność pielęgniarska na terenie Krakowa była w dużym stopniu innowatorska. Wyrażało się to poprzez umiejętność zauważenia problematyki pomocy obłożnie chorym osobom poza szpitalem i domem pomocy społecznej. Udzielenie pomocy było poprzedzone rzetelną oceną środowiska rodzinnego i zasobów lokalnej społeczności. Kolejnym krokiem było rozpoznanie potrzeb chorego człowieka i dostosowanie do nich działań pomocowych. Chrzanowska organizowała pomoc zespołową dzięki wolontaryjnemu i zawodowemu zaangażowaniu pielęgniarek oraz osób przygotowujących się do tego zawodu. Jej zasługą były inicjatywy polegające na organizowaniu wyjazdowych rekolekcji dla chorych. Chrzanowska pomagała ludziom pokonać bariery fizyczne i socjalne, co ułatwiało integrację. Zapoczątkowana przez nią opieka pielęgniarska sprawowana w domu chorego człowieka miała głębokie uzasadnienie religijne. Była także wyrazem bezinteresownej pomocy, niezależnie od wyznania i zasobów materialnych chorego. Działalność domowych hospicjów w Polsce można uznać za swoistą kontynuację działalności Chrzanowskiej, choć geneza opieki hospicyjnej jest szersza. Zasadne wydaje się przedstawienie teoretycznych założeń i praktycznych rozwiązań problemów osób nieuleczalnie chorych, objętych domową opieką hospicyjną. Wykorzystanie spuścizny Chrzanowskiej może być pomocne w przezwyciężaniu trudności, jakie pojawiają się w czasie realizacji domowej opieki hospicyjnej.
Abstract
The development of professional home care for ill people in Poland is connected with Hanna Chrzanowska (1902–1973) and her activity. To a significant extent, her nursing work was innovative, which resulted from the fact that she was able to recognize the need to care for the ill outside hospitals and nursing homes. An -accurate diagnosis of the family environment and local community resources was the first step to provide support. The next step was to assess the needs of an ill person and to offer appropriate support. Chrzanowska organized teams which consisted of both professional nurses and the ones in training. She based teamwork on their voluntary and professional involvement. One of her greatest achievements was organizing spiritual retreat for ill people. She helped them overcome physical and social barriers to integration. Nursing home care initiated by Chrzanowska was deeply rooted in religion. It also reflected her willingness to help people regardless of their faith or financial resources. The work of home hospices in Poland may be regarded as a continuation of Chrzanowska’s activity. However, the origins of hospice care are more complex. It seems necessary to present theoretical assuptions and practical solutions to the problems of the terminally ill in home hospice care. Chrzanowska’s legacy may help to overcome obstacles in the process of providing hospice care.
Słowa kluczowe
chory, hospicjum, opieka domowa, Hanna Chrzanowska
Key words
ill patient, hospice, home care, Hanna Chrzanowska
Piśmiennictwo (19)
- Kurczewska U, Jasińska M, Orszulak-Michalak D. Opieka paliatywna w Polsce – wybrane zagadnienia. Część I. Założenia, organizacja i funkcjonowanie opieki paliatywnej. Farm Pol. 2010;66(2):93–100. http://ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2010/02-2010/04%20%20Opieka%20paliatywna.pdf. Dostęp 14.06.2019.
- Travers E, Mitchell D. Zagadnienia strategiczne i ogólne w opiece paliatywnej. W: Kinghorn S, Gaines S, red. Walden-Gałuszko K de, Gaworska-Krzemińska A, red. wyd. pol. Trelewicz-Sosnowska J, Wenecka B, tłum. Opieka paliatywna. Wrocław, Polska: Elsevier Urban & Partner; 2012:1–8.
- Kaptacz I. Znaczenie badań opartych na dowodach naukowych w leczeniu objawowym w opiece paliatywnej z uwzględnieniem Międzynarodowej Klasyfikacji Praktyki Pielęgniarskiej ICNP. W: Krzyżanowski DM, Payne M, Fal AM, red. Ból i cierpienie – ujęcie interdyscyplinarne. Żyć godnie do końca. T 3. Wrocław, Polska: Presscom; 2013:21–28.
- Kowalik G. Idea opieki paliatywno-hospicyjnej – rys historyczny. Stud Med. 2013; 29(2):188–194. doi:10.5114/ms.2013.36892
- Górecki M. Geneza i rozwój opieki hospicyjnej – paliatywnej. W: Górecki M, red. Prawda umierania i tajemnica śmierci. Warszawa, Polska: Żak; 2010:226–257.
- Boulay S du, Rankin M. Sumera I, tłum. Okno nadziei. Cicely Saunders – założycielka ruchu hospicyjnego. Kraków, Polska: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak; 2009.
- Szot L. Powstanie i rozwój ruchu hospicyjnego. Studia Warmińskie. 2009;46:221–236. http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Warminskie/Studia_Warminskie-r2009-t46/Studia_Warminskie-r2009-t46-s221-236/Studia_Warminskie-r2009-t46-s221-236.pdf. Dostęp 14.06.2019.
- Klich AE. Służyć Chrystusowi wprost – Sługa Boża Hanna Chrzanowska. Sosnowieckie Studia Teologiczne. 2016/2017;13:253–265. https://www.osu.pl/uploadfiles/materialy/sluzyc_chrystusowi_hanna_chrzanowska_klich.pdf. Dostęp 14.06.2019.
- Miller E, Jantos P. Błogosławiona Hanna Chrzanowska. Życiorys. https://hannachrzanowska.pl/sample-page/. Dostęp 17.09.2018.
- Łukasz-Paluch K, Franek GA. Rodowód czasopisma „Pielęgniarka Polska” – życie i działalność redaktor naczelnej. Probl Pielęg. 2007;15(2–3):86–90. https://www.termedia.pl/Rodowod-czasopisma,134,35332,0,0.html. Dostęp 14.06.2019.
- Kubik K. Hanna Chrzanowska. Błogosławiona pielęgniarka. Kraków, Polska: SPES; 2018.
- Chrzanowska H, Skobyłko K. Pielęgniarstwo w otwartej opiece zdrowotnej. Warszawa, Polska: PZWL; 1975.
- Chrzanowska H. Pamiętnik. W: Chrzanowska H. Rumun A, Florkowska M, oprac. Pamiętniki, listy, notatki. Kraków, Polska: Wydawnictwo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych im. Hanny Chrzanowskiej; 2018:17–158.
- Chrzanowska H. Zagadnienia etyczne w pielęgniarstwie domowym. W: Chrzanowska H. Pamiętniki, listy, notatki. Rumun A, Florkowska M, oprac. Kraków, Polska: Wydawnictwo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych im. Hanny Chrzanowskiej; 2018:159–222.
- Zuchniewicz P. Siostra naszego Boga. Niezwykła historia Hanny Chrzanowskiej. Kraków, Polska: Znak; 2017.
- Chrzanowska H. Pacjenci domowi. Tygodnik Powszechny; 21.01.1976;5.
- Rumun A. Hanna Chrzanowska. W: Bejze B, red. Chrześcijanie. T 3. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej; 1978:346–438.
- Chorzy o Hannie Chrzanowskiej (w dziesiątą rocznicę śmierci). Tygodnik Powszechny. 1983;20:8.
- Wadas T. Hanna Chrzanowska (1902–1973) wybitna pielęgniarka, nauczycielka i opiekunka chorych. Małopolskie Pielęgniarki i Położne. 2018;30:6–8. http://www.moipip.org.pl/media/doc/mpip/mpip_nr_30.pdf. Dostęp 14.06.2019.