Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69,56
Ogólny współczynnik odrzuceń – 24,41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodyczność – kwartalnik

Pobierz oryginał (PL) Pobierz tłumaczenie (EN)

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2019, tom 9, nr 3, lipiec-wrzesień, str. 221–227

doi: 10.17219/pzp/110089

Typ publikacji: praca poglądowa

Język publikacji: polski

Pobierz cytowania:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Ryzyko kardiometaboliczne w zespole policystycznych jajników

Cardiometabolic risk in polycystic ovary syndrome

Anna Brończyk-Puzoń1,A,B,C,D, Aneta Koszowska2,C,E,F, Joanna Bieniek3,B,E,F

1 Śląskie Centrum Rehabilitacji i Prewencji, Ustroń, Polska

2 Śląska Wyższa Szkoła Medyczna w Katowicach, Wydział Ochrony Zdrowia, Katowice, Polska

3 Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Wydział Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska

Streszczenie

PCOS jest jedną z najczęściej rozpoznawanych endokrynopatii u kobiet i jednocześnie jednym z najbardziej heterogennych zespołów endokrynologicznych. Schorzenie jest najczęstszą przyczyną niepłodności u kobiet i zwiększa ryzyko występowania chorób układu sercowo-naczyniowego, zaburzeń tolerancji glukozy oraz cukrzycy typu 2. Również inne czynniki ryzyka, takie jak otyłość, dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2 i hiperandrogenizmu mogą przyczynić się do zwiększenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w grupie kobiet, u których rozpoznano PCOS. W codziennej praktyce lekarskiej ocena ryzyka zaburzeń metabolicznych wśród kobiet chorujących na PCOS powinna być powszechnie zalecana. Dzięki niej można dokładnie określić cele interwencji żywieniowej u kobiet zmagających się z tym schorzeniem. Artykuł jest przeglądem piśmiennictwa bazy medycznej PubMed (National Center for Biotechnology Information) oraz Polskiej Bibliografii Lekarskiej z lat 1996–2019. Do analizy kwalifikowano artykuły zarówno w języku polskim, jak i angielskim, wyszukiwane za pomocą następujących słów oraz ich wzajemnych powiązań: „PCOS”, „nadwaga”, „otyłość”, „insulinooporność”, „hiperandrogenizm”, „nadciśnienie tętnicze”, „zaburzenia lipidowe”, „cukrzyca”, „ryzyko kardiometaboliczne”, „choroby sercowo-naczyniowe”, „modyfikacje stylu życia”.

Abstract

PCOS is one of the most frequently diagnosed endocrinopathies in women, and also one of the most heterogeneous endocrine disorders. In addition to being the most frequent cause of female infertility, PCOS is also said to increase the risk of cardiovascular disease, glucose intolerance and type 2 diabetes. Also other risk factors such as obesity, a positive family history of type 2 diabetes and hyperandrogenism may contribute to an increased risk of cardiovascular disease among women affected by PCOS. Metabolic disturbances risk assessment should be commonly recommended for PCOS patients in everyday medical practice. It makes possible to precisely determine the goals of nutritional interventions among PCOS women. The following work constitutes a review of articles from 1996–2019 available in the PubMed (National Center for Biotechnology Information) database and the Polish Medical Bibliography (Polska Bibliografia Lekarska). For this purpose, the following controlled vocabulary has been used: “PCOS”, “overweight”, “obesity”, “insulin resistance”, “hyperandrogenism”, “hypertension”, “lipid disorders”, “diabetes”, “cardiometabolic risk”, “cardiovascular disease”, and “lifestyle modifications”.

Słowa kluczowe

otyłość, zespół policystycznych jajników, ryzyko kardiometaboliczne

Key words

obesity, polycystic ovary syndrome, cardiometabolic risk

Piśmiennictwo (55)

  1. de Groot PC, Dekkers OM, Romijn JA, Dieben SW, Helmerhorst FM. PCOS, coronary heart disease, stroke and the influence of obesity: A systematic review and meta-analysis. Hum Reprod. 2011;17(4):495–500. doi:10.1093/humupd/dmr001
  2. Navarro G, Allard C, Xu W, Mauvais-Jarvis F. The role of androgens in metabolism, obesity, and diabetes in males and females. Obesity (Silver Spring). 2015;23(4):713–719. doi:10.1002/oby.21033
  3. Burghen GA, Givens JR, Kitabchi AE. Correlation of hyperandrogenism with hyperinsulinism in polycystic ovarian disease. J Clin Endocrinol Metab. 1980;50(1):113–116. doi:10.1210/jcem-50-1-113
  4. Nandi A, Chen Z, Patel R, Poretsky L. Polycystic ovary Syndrome. Endocrinol Metab Clin N Am. 2014;43(1):123–147. doi:10.1016/j.ecl.2013.10.003
  5. Glueck C, Morrison J, Goldenberg N, Wang P. Coronary heart disease risk factors in adult premenopausal white women with polycystic ovary syndrome compared with a healthy female population. Metabolism. 2009;58(5):714–721. doi:10.1016/j.metabol.2009.02.005
  6. Carmina E, Legro SR, Stamets K, Lowell J, Lobo RA. Difference in body weight between American and Italian women with polycystic ovary syndrome: Influence of the diet. Human Reprod. 2003;18(11):2003. doi:10.1093/humrep/deg440
  7. Lim SS, Davies MJ, Norman RJ, Moran LJ. Overweight, obesity and central obesity in women with polycystic ovary syndrome: A systematic review and meta-analysis. Hum. Reprod. 2012;18(6):618–637. doi:10.1093/humupd/dms030
  8. Baldani DP, Skrgatic L, Ougouag R. Polycystic ovary syndrome: Important underrecognised cardiometabolic risk factor in reproductive-age women. Int J Endocrinol. 2015;2015:786362. doi:10.1155/2015/786362
  9. Lim SS, Norman RJ, Davies MJ, Moran LJ. The effect of obesity on polycystic ovary syndrome: A systematic review and meta-analysis. Obesity Review. 2013;14(2):95–109. doi:10.1111/j.1467-789X.2012.01053.x
  10. Faloia E, Canibus P, Gatti C, et al. Body composition, fat distribution and metabolic characteristics in lean and obese women with polycystic ovary syndrome. J Endocrinol Invest. 2004;27(5):424–429. doi: 10.1007/BF03345285
  11. Walczak-Gałęzewska M, Kręgielska-Narożna M, Bogdański P. Kobieta z zespołem policystycznych jajników – pacjent podwyższonego ryzyka kardiometabolicznego. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2016;7(2):79–83. https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/47520. Dostęp 23.07.2019.
  12. Dewailly D, Contestin M, Gallo C, Catteau-Jonard S. Metabolic syndrome in young women with the polycystic ovary syndrome: Revisiting the threshold for an abnormally decreased high-density lipoprotein cholesterol serum level. BJOG. 2010;117(2):175–180. doi:10.1111/j.1471-0528.2009.02386.x
  13. Bernasconi D, Del Monte P, Meozzi M, et al. The impact of obesity on hormonal parameters in hirsute and nonhirsute women. Metabolism. 1996;45(1):72–75.
  14. Kuligowska-Jakubowska M, Dardzińska J, Rachoń D. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej u kobiet z zespołem wielotorbielowatych jajników (PCOS). Diabetol Klin. 2012,1:185–195. https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/19669/16001. Dostęp 23.07.2019.
  15. Ovalle F, Azziz R. Insulin resistance, polycystic ovary syndrome, and type 2 diabetes mellitus. Fertil Steril. 2002;77(6):1095–1105. doi: 10.1016/s0015-0282(02)03111-4
  16. Dunaif A. Insulin resistance and the polycystic ovary syndrome: mechanism and implications for pathogenesis. Endocr Rev. 1997;18(6):774–800. doi:10.1210/edrv.18.6.0318
  17. Robinson S, Kiddy D, Gelding SV, et al. The relationship of insulin sensitivity to menstrual pattern in women with hyperandrogenism and polycystic ovaries. Clin Endocrinol (Oxf). 1993;39(3):351–355.
  18. Daniilidis A, Dinas K. Long term health consequences of polycystic ovarian syndrome: A review analysis. Hippokratia. 2009;13:90–92. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2683463/. Dostęp 23.07.2019.
  19. Elting MW, Korsen TJM, Bezemer PD, Schoemaker J. Prevalence of diabetes mellitus, hypertension and cardiac complaints in a follow-up study of a Dutch PCOS population. Hum. Reprod. 2001;16:556–560. doi:10.1093/humrep/16.3.556
  20. Ehrmann DA, Barnes RB, Rosenfield RL, et al. Prevalence of impaired glucose tolerance and diabetes in women with polycystic ovary syndrome. Diabetes Care. 1999;22(1):141–146. doi:10.2337/diacare.22.1.141
  21. Walczak-Gałęzewska M, Kręgielska-Narożna M, Bogdański P. Kobieta z zespołem policystycznych jajników – pacjent podwyższonego ryzyka kardiometabolicznego. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2016;7(2):79–83. https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/47520. Dostęp 23.07.2019.
  22. Wild RA, Rizzo M, Clifton S, Carmina E. Lipid levels in polycystic ovary syndrome: Systematic review and meta-analysis. Fertil Steril. 2011;95(3):1073-9.e1–11. doi:10.1016/j.fertnstert.2010.12.027
  23. Legro RS, Kunselman AR, Dunaif A. Prevalence and predictors of dyslipidemia in women with polycystic ovary syndrome. Am J Med. 2001;111:607–613. doi:10.1016/s0002-9343(01)00948-2
  24. Cascella T, Palomba S, Tauchmanova L, et al. Serum aldosterone concentration and cardiovascular risk in women with polycystic ovarian syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 2006;91(11):4395–4400. doi:10.1210/jc.2006-0399
  25. Sravan KP, Ananthanarayanan PH, Rajendiran S. Cardiovascular risk markers and thyroid status in young Indian women with polycystic ovarian syndrome: A case-control study. J Obstet Gynaecol Res. 2014;40:1361–1367. doi:10.1111/jog.12346
  26. Pirwany IR, Fleming R, Greer I, Packard CJ, Sattar N. Lipids and lipoprotein subfractions in women with PCOS: Relationship to metabolic and endocrine parameters. Clin Endocrinol (Oxf). 2001;54:44–453.
  27. Taponen S, Martikainen H, Jarvelin MR, et al; Northern Finland Birth Cohort 1966 Study. Metabolic cardiovascular disease risk factors in women with self-reported symptoms of oligomenorrhea and/or hirsutism: Northern Finland Birth Cohort 1996 Study. J Clin Endocrinol Metab. 2004;89(5):2114–2118. doi:10.1210/jc.2003-031720
  28. Barcellos CR, Rocha MP, Hayashida SA, Mion Jr D, Lage SG, Marcondes JAM. Impact of body mass index on blood pressure levels in patients with polycystic ovary syndrome. Arq Bras Endocrinol Metabol. 2007;51:1104–1109. doi:10.1590/S0004-27302007000700013
  29. Lo JC, Feigenbaum SL, Yang J, Pressman AR, Selby JV, Go AS. Epidemiology and adverse cardiovascular risk profile of diagnosed polycystic ovary syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 2006;91:1357–1363. doi:10.1210/jc.2005-2430
  30. Holte J, Gennarelli G, Berne C, Bergh T, Lithell H. Elevated ambulatory day-time blood pressure in women with polycystic ovary syndrome: A sign of a pre-hypertensive state? Hum Reprod. 1996;11:23–28. doi: 10.1093/oxfordjournals.humrep.a019028
  31. da Silva AM, de Andrade AC, Dias BH, da Silva Medeiros MA, Rao VS, das Chagas Medeiros F. Elevated diastolic blood pressure in insulin-resistant polycystic ovarian syndrome patients. Arch Gynecol Obstet. 2014;289:119–122. doi:10.1007/s00404-013-2953-2
  32. Aviv A. The roles of cell Ca2+, protein kinase C and the Na(+)-H+ antiport in the development of hypertension and insulin resistance. J Am Soc Nephrol. 1992;3:1049–1063.
  33. Chen MJ, Yang WS, Yang JH, Chen CL, Ho HN, Yang YS. Relationship between androgen levels and blood pressure in young women with polycystic ovary syndrome. Hypertension. 2007;49:1442–1447.doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.106.083972
  34. Soares GM, Vieira CS, Martins WP, et. al. Increased arterial stiffness in nonobese women with polycystic ovary syndrome (PCOS) without comorbidities: One more characteristic inherent to the syndrome? Clin Endocrinol. (Oxf). 2009;71:406−411. doi:10.1111/j.1365-2265.2008.03506.x
  35. Meyer ML, Malek AM, Wild RA, Korytkowski MT, Talbott EO. Carotid artery intima-media thickness in polycystic ovary syndrome: A systematic review and meta-analysis. Hum Reprod Update. 2012;18:112−126. doi:10.1093/humupd/dmr046
  36. Carmina E. Obesity, adipokines and metabolic syndrome in polycystic ovary syndrome. Front Horm Res. 2013;40:40–50. doi:10.1159/000341840
  37. Bik W, Baranowska-Bik A, Wolińska-Witort E, Martyńska L, Baranowska B. Adiponektyna, leptyna i rezystyna u kobietz zespołem policystycznych jajników (PCO). Post Nauk Med.2011;24(4):352–357. http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/09/pnm_2011_352_357.pdf. Dostęp 23.07.2019.
  38. Chen X, Jia X, Qiao J, Guan Y, Kang J. Adipokines in reproductive function: A link between obesity and polycystic ovary syndrome. J Mol Endocrinol. 2013;50(2):21–37. doi:10.1530/JME-12-0247
  39. Escobar-Morreale HF, Luque-Ramírez M, González F. Circulating inflammatory markers in polycystic ovary syndrome: A systematic review and metaanalysis. Fertil Steril. 2011;95(3):1048–1058.e1–2. doi:10.1016/j.fertnstert.2010.11.036
  40. Zheng SH, Du DF, Li XL. Leptin levels in women with polycystic ovary syndrome: A systematic review. Reprod Sci. 2017;24(5):656–670. doi:10.1177/1933719116670265
  41. O’Connor A, Gibney J, Roche HM. Metabolic and hormonal aspects of polycystic ovary syndrome: The impact of diet. Proc Nutr Soc. 2010;69(4):628–635. doi:10.1017/S0029665110002016
  42. Ionescu CA, Popescu I, Banacu M, Dimitriu M. Lifestyle changes and weight loss: Effects in PCOS. W: Agrawal NK, Singh K, red. Debatable Topics in PCOS Patients. Londyn, Anglia: IntechOpen; 2018. doi:10.5772/intechopen.73298
  43. Haqq L, McFarlane J, Dieberg G, Smart N. Effect of lifestyle intervention on the reproductive endocrine profile in women with polycystic ovarian syndrome: A systematic review and meta-analysis. Endocr Connect. 2014;28;3(1):36–46. doi:10.1530/EC-14-0010
  44. Pasquali R, Gambineri A, Cavazza C, et al. Heterogeneity in the responsiveness to long-term lifestyle intervention and predictability in obese women with polycystic ovary syndrome. Eur J Endocrinol. 2011;164(1):53–60. doi:10.1530/EJE-10-0692
  45. Hollmann M, Runnebaum B, Gerhard I. Effects of weight loss on the hormonal profile in obese, infertile women. Hum Reprod. 1996;11(9):1884–1891. doi:10.1093/oxfordjournals.humrep.a019512
  46. Moran LJ, Noakes M, Clifton PM, Tomlinson L, Galletly C, Norman RJ. Dietary composition in restoring reproductive and metabolic physiology in overweight women with polycystic ovary syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 2003;88(2):812–819. doi:10.1210/jc.2002-020815
  47. Stamets K, Taylor DS, Kunselman A, Demers LM, Pelkman CL, Legro RS. A randomized trial of the effects of two types of short-term hypocaloric diets on weight loss in women with polycystic ovary syndrome. Fertil Steril. 2004;81(3):630–637. doi:10.1016/j.fertnstert.2003.08.023
  48. Toscani MK, Mario FM, Radavelli-Bagatini S, Wiltgen D, Matos MC, Spritzer PM. Effect of high-protein or normal-protein diet on weight loss, body composition, hormone, and metabolic profile in southern Brazilian women with polycystic ovary syndrome: A randomized study. Gynecol Endocrinol. 2011;27(11):925–930. doi:10.3109/09513590.2011.564686
  49. Marsh KA, Steinbeck KS, Atkinson FS, et al. Effect of a low glycemic index compared with a conventional healthy diet on polycystic ovary syndrome. Am J Clin Nutr. 2010;9283–9292. doi:10.3945/ajcn.2010.29261
  50. Vargas ML, Almario RU, Buchan W, Kim K, Karakas SE. Metabolic and endocrine effects of long-chain versus essential omega-3 polyunsaturated fatty acids in polycystic ovary syndrome. Metabolism. 2011;60:1711–1718. doi:10.1016/j.metabol.2011.04.007
  51. Khani B, Mehrabian B, Khalesi E, Eshraghi A. Effect of soy phytoestrogen on metabolic and hormonal disturbance of women with polycystic ovary syndrome. J Res Med Sci. 2011;16:297–302.
  52. Harrison CHL, Lombard CB, Moran LJ, et al. Exercise therapy in polycystic ovary syndrome: A systematic review. Hum Reprod Update. 2011;17(2):171–183. doi:10.1093/humupd/dmq045
  53. Sam S, Dunaif A. Polycystic ovary syndrome: Syndrome XX? Trends Endocrinol Metab. 2003;14:365–370. doi:10.1016/j.tem.2003.08.002
  54. Australian Government National Health and Medical Research Council. Centre of research excellence in polycystic ovary syndrome. Clinical Practice Guidelines: Evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome. 2011. https://www.clinicalguidelines.gov.au/portal/1966/evidence-based-guideline-assessment-and-management-polycystic-ovary-syndrome. Dostęp 23.07.2019.
  55. Moran LJ, Pasquali R, Teede HJ, Hoeger KM, Norman RJ. Treatment of obesity in polycystic ovary syndrome: A position statement of the Androgen Excess and Polycystic Ovary Syndrome Society. Fertil Steril. 2009;926:1966–1982. doi:10.1016/j.fertnstert.2008.09.018
© Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu