Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69,56
Ogólny współczynnik odrzuceń – 24,41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodyczność – kwartalnik

Pobierz oryginał (PL)

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2019, tom 9, nr 2, kwiecień-czerwiec, str. 133–140

doi: 10.17219/pzp/94584

Typ publikacji: praca poglądowa

Język publikacji: polski

Pobierz cytowania:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Zalecenia dietetyczne u pacjentów z mukowiscydozą powikłaną cukrzycą

Dietary recommendations in cystic fibrosis related diabetes

Alicja Ewa Ratajczak1,A,B,C,D, Agnieszka Zawada2,A,D,E,F, Małgorzata Moszak2,E, Marian Grzymisławski2,E,F, Agnieszka Dobrowolska2,E,F

1 Studenckie Koło Naukowe Gastroenterologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań, Polska

2 Katedra i Klinika Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań, Polska

Streszczenie

Coraz lepsze metody leczenia CF wydłużyły średni czas życia chorych. Jednak wraz z wiekiem zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań tej choroby, do których zalicza się m.in. CFRD. W przypadku CFRD należy dążyć do jak najlepszego wyrównania metabolicznego cukrzycy, jednocześnie zapobiegając rozwojowi niedożywienia. Nieprawidłowy stan odżywienia może być również spowodowany nierozpoznaną cukrzycą, dlatego tak ważne jest przesiewowe badanie w kierunku cukrzycy przynajmniej raz w roku. Zalecenia dietetyczne dla osób chorujących na CFDR podają, aby podaż energii kształtowała się na poziomie 120–150% zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcz natomiast powinien stanowić około 40% dostarczanych kalorii, jednak należy dbać, aby w diecie nie zabrakło nienasyconych kwasów tłuszczowych i jednocześnie ograniczyć podaż nasyconych kwasów tłuszczowych w celu prewencji rozwoju chorób układu krążenia. Białko powinno być przyjmowane w ilości 200% zalecanego dziennego spożycia. Podaż węglowodanów należy równomiernie rozdzielić na poszczególne posiłki, co ma zapobiec gwałtownym wahaniom stężenia glukozy w surowicy krwi, a ich wartość energetyczna powinna zostać ustalona indywidualnie dla każdego pacjenta. Nie można zalecić wszystkim pacjentom ograniczenia cukrów prostych, ponieważ często są one dla nich głównym źródłem energii. W farmakoterapii główną rolę odgrywa insulinoterapia. Doustne leki hipoglikemizujące nie spełniają swojej roli w leczeniu cukrzycy związanej z mukowiscydozą, ponieważ mogą powodować stany hipoglikemii oraz wywoływać nudności.

Abstract

Currently, patients with cystic fibrosis (CF) live longer because the treatment is better. However, the risk of complication like cystic fibrosis-related diabetes (CFRD) increases along with the duration of the disease. In CF patients, glucose equilibrium and simultaneous prevention of malnutrition are the main targets of treatment. Cystic fibrosis patients should be examined for diabetes every year because malnutrition can be caused by undiagnosed diabetes. According to relevant dietary recommendations, energy intake for patients with CFRD constitutes 120–150% of such intake for healthy people in the same age, sex and body weight. Forty percent of energy intake should come from fat, but with adequate supplementation of unsaturated fatty acid and limited content of saturated fatty acid to prevent the development of cardiovascular diseases. Protein requirement is about 200% of norm for healthy population. Carbohydrates should be ingested in every meal in the similar portion for prevention of hypoglycemia and hyperglycemia. Carbohydrates dose is individual for every patient. Simple sugars often are mainly source of energy and people with CFRD cannot completely avoid of them. Insulin therapy is treatment of choice in pharmacotherapy. Anti-diabetic medications are not a good option for CFRD because they can cause hypoglycemia and nausea.

Słowa kluczowe

cukrzyca, mukowiscydoza, cukrzyca związana z mukowiscydozą, leczenie dietą, inne specyficzne typy cukrzycy

Key words

diabetes mellitus, cystic fibrosis, cystic fibrosis-related diabetes, nutritional intervention, other specific types of diabetes

Piśmiennictwo (28)

  1. Cukrzyca związana z mukowiscydozą – współczesne standardy diagnostyki, rozpoznawania i leczenia. Przegl Pediatr. 2013;43(2):82–88. https://przegladpediatryczny.pl/a2813/Cukrzyca-zwiazana-z-mukowiscydoza-----wspolczesne-standardy-diagnostyki--rozpoznawania-i-leczenia--Cystic-fibrosis-related-diabetes-----contemporary-standards-of-diagnosis-and-treatment---.html. Dostęp 7.06.2019.
  2. Duda-Sobczak A, Zozulińska-Ziółkiewicz D. Cukrzyca związana z mukowiscydozą. Diabetol Prakt. 2008;9(3–4):140–144. https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/download/8447/7208. Dostęp 7.06.2019.
  3. Kobelska-Dubiel N, Klincewicz B, Cichy W. Liver in cystic fibrosis. Prz Gastroenterol. 2014;9(3):136–141. doi:10.5114/pg.2014.43574
  4. Walkowiak J, Pogorzelski A, Sands D, et al. Zasady rozpoznawania i leczenia mukowiscydozy - zalecenia Polskiego Towarzystwa Mukowiscydozy 2009 Poznań–Warszawa–Rzeszów. Stand Med Pediatr. 2009;6(3):352–378. http://www.sequoia.pl/wp-content/uploads/doc/mukowiscydoza.pdf. Dostęp 7.06.2019.
  5. Szczepanik M, Kałużny Ł, Krawczyński M, Cichy W. Analiza retrospektywna masy i wysokości ciała oraz wskaźnika BMI dzieci z mukowiscydozą z województwa wielkopolskiego. Nowiny Lek. 2010;79(5):369–377. http://www.nowinylekarskie.ump.edu.pl/uploads/2010/5/5_79_2010.pdf. Dostęp 7.06.2019.
  6. Piechowiak K, Trippenbach-Dulska H. Cukrzyca związana z mukowiscydozą. Mukowiscydoza. 2014;38:3–5.
  7. Balzer B, Graham C, Craig M, et al. Low glycaemic index dietary interventions in youth with cystic fibrosis: A systematic review and discussion of the clinical implications. Nutrients. 2012;4(4):286–296. doi:10.3390/nu4040286
  8. Schiaffini R, Brufani C, Russo B, et al. Abnormal glucose tolerance in children with cystic fibrosis: The predictive role of continuous glucose monitoring system. Eur J Endocrinol. 2010;162(4):705–710. doi: 10.1530/EJE-09-1020
  9. Krawczyk P, Sioma-Markowska U, Krówka D, et al. Cystic fibrosis and pregnancy – literature review. Ann Acad Med Siles. 2016;70:84–88. http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-244bc422-67e3-42a0-8b6e-46c8eb3f99af/c/krawczyk.pdf. Dostęp 7.06.2019.
  10. Matuszczyk M. Żywienie w mukowiscydozie. Stand Med Pediatr. 2013;10(14):445–456,458. http://www.standardy.pl/artykuly/id/621#. Dostęp 7.06.2019.
  11. Leggieri E, De Biase RV, Savi D, Zullo S, Halili I, Quattrucci S. Clinical effects of diet supplementation with DHA in pediatric patients suffering from cystic fibrosis. Minerva Pediatr. 2013;65(4):389–398.
  12. Woestenenk JW, Castelijns SJAM, van der Ent CK, Houwen RHJ. Dietary intake in children and adolescents with cystic fibrosis. Clin Nutr. 2014;33(3):528–532. doi:10.1016/j.clnu.2013.07.011
  13. Engelen MP, Com G, Deutz NE. Protein is an important but undervalued macronutrient in the nutritional care of patients with cystic fibrosis. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2014;17(6):515–520. doi:10.1097/MCO.0000000000000100
  14. Matalska M. Podstawy prawidłowego żywienia w mukowiscydozie. Mukowiscydoza. 2014;34:3–8.
  15. Walkowiak J, Drzymała-Czyż S. Probiotyki w mukowiscydozie. Mukowiscydoza. 2012;30:11–13.
  16. Wilson DC, Kalnins D, Stewart C, et al. Challenges in the dietary treatment of cystic fibrosis-related diabetes mellitus. Clin Nutr. 2000;19(2):87–93. doi:10.1054/clnu.1999.0081
  17. White H, Pollard K, Etherington C, et al. Nutritional decline in cystic fibrosis-related diabetes: The effect of intensive nutritional intervention. J Cyst Fibros. 2009;8(3):179–185. doi:10.1016/j.jcf.2008.12.002
  18. Mielus M. Postępowanie żywieniowe w cukrzycy w przebiegu mukowiscydozy. Mukowiscydoza. 2014;38:6–9.
  19. Littlewood J, Bilton J, Bridges N, et al. Management of cystic fibrosis-related diabetes mellitus. Cystic Fibrosis Trust. 2004;15(supl 20):65–76. doi:10.1111/pedi.12178
  20. Rhodes B, Nash EF, Tullis E, et al. Prevalence of dyslipidemia in adults with cystic fibrosis. J Cyst Fibros.2010;9(1):4–28. doi:10.1016/j.jcf.2009.09.002
  21. Scheuing N, Thon A, Konrad K, et al. Carbohydrate and insulin requirement in children, adolescents and young adults with cystic fibrosis-related diabetes: A multicentre comparison to type 1 diabetes. Clin Nutr. 2015;34(4):732–738. doi:10.1016/j.clnu.2014.08.016
  22. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2016 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetol Klin. 2016;5(supl A):A1–A76. http://www.metabol.wl.uj.edu.pl/documents/20028879/9d8590c5-392c-421d-8e4f-e031123b5843. Dostęp 7.06.2019.
  23. Pinickova T, Nilsson K, Moen IE, et al. Vitamin D deficiency as a risk factor for cystic fibrosis-related diabetes in Scandinavian Cystic Fibrosis Nutritional Study. Diabetologia. 2011;54(12):3007–3015. doi:10.1007/s00125-011-2287-1. Dostęp 7.06.2019.
  24. Siwamogsatham O, Alvarez JA, Tangpricha V. Diagnosis and treatment of endocrine comorbidities in patients with cystic fibrosis. Curr Opin. Endocrinol Diabetes Obes. 2014;21(5):422–429. doi:10.1097/MED.0000000000000096
  25. Girault A, Blanc J, Gayet V, Goffinet F, Hubert D. Maternal and perinatal outcomes of pregnancies in women with cystic fibrosis: A single centre case-control study. Respir Med. 2016;113:22–27. doi:10.1016/j.rmed.2016.02.010
  26. Brunzell C, Hardin DS, Moran A, Schindler T, Schissel K. Managing Cystic Fibrosis Related Diabetes (CFRD): An Instruction Guide for Patients and Families. 4 wyd. Bethesda, MD: Cystic Fibrosis Foundation; 2008. https://www.cff.org/Life-With-CF/Daily-Life/Cystic-Fibrosis-related-Diabetes/Managing-CFRD.pdf.
  27. Michel SH, Mueller DH. Nutrition for pregnant women who have cystic fibrosis. J Acad Nutr Diet. 2012;112(12):1943­–1948. doi: 10.1016/j.jand.2012.08.010
  28. Krawczyk P, Sioma-Markowska U, Krówka D, et al. Cystic fibrosis and pregnancy – literature review. Ann Acad Med Siles. 2016;70:84–88. doi:10.18794/aams/61771
© Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu