Streszczenie

Wprowadzenie. Nazwa orthorexia nervosa pochodzi z języka greckiego od słów ortho – prawidłowy, właściwy oraz orexis – apetyt, pragnienie. Pojęcie to zostało wprowadzone w 1997 r. przez amerykańskiego lekarza Stevena Bratmana, który zdefiniował ortoreksję jako patologiczną obsesję na punkcie spożywania zdrowej żywności.
Cel pracy. Ocena postaw względem żywności i zdrowia, a także zachowań żywieniowych w zakresie różnorodności spożywanych artykułów spożywczych oraz stosowania ograniczeń w spożywaniu jedzenia wśród osób, u których rozpoznano orthorexia nervosa.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 155 osób, w tym 136 kobiet (87,74%) i 19 mężczyzn (12,26%). W pracy wykorzystano standaryzowane narzędzia badawcze: kwestionariusz ORTO-15, Test Postaw wobec Jedzenia (EAT-26), Kwestionariusz do badania poglądów i zwyczajów żywieniowych (KomPAN), Skalę Postaw Względem Zdrowia i Smaku (HTAS) oraz Skalę Troski o Zdrowie (HCS).
Wyniki. Ryzyko wystąpienia ortoreksji stwierdzono u 85,16% ankietowanych. W przypadku polskiej wersji kwestionariusza ORTO-15 ortoreksję rozpoznano u 78,06% badanych. Dieta stosowana przez respondentów charakteryzuje się małym (53,72%) lub umiarkowanym (46,28%) natężeniem cech prozdrowotnych i jednocześnie małym (99,17%) natężeniem cech niekorzystnie wpływających na zdrowie. Osoby przejawiające skłonności ortorektyczne charakteryzują się dobrym (50,41%) lub dostatecznym (45,45%) poziomem wiedzy na temat żywności i żywienia.
Wnioski. Duże rozbieżności w rozpowszechnieniu ortoreksji prowadzą do podawania w wątpliwość trafność narzędzia ORTO-15 lub sposób analizy wyników. Przeprowadzone badanie nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy w badanej grupie występuje ryzyko zagrożenia ortoreksją w tak dużym stopniu, jak wskazuje na to kwestionariusz ORTO-15. Zachowania i zwyczaje żywieniowe oraz poglądy na temat żywności i żywienia zaobserwowane w badanej grupie zdają się mieścić w „normalnym” zakresie i nie mogą być utożsamiane z ortoreksją.

Abstract

Background. The name orthorexia nervosa originates from the Greek word ortho – correct and orexis – appetite. This term was introduced in 1997 by American doctor Steven Bratman who defined orthorexia as a pathological obsession with eating healthy food.
Objectives. The aim of the study was to investigate attitudes towards food and health, nutritional behavior regarding the variety of consumed food, and the restrictions of food consumption in people with orthorexia nervosa.
Material and Methods. Hundred and fifty-five patients took part in the study: 263 women (87.74%) and 19 men (12.26%). Standardized research tools have been used in the study: ORTO-15 questionnaire, questionnaire for the study of outlook and eating habits (KomPAN), HTAS and HCS.
Results. The risk of orthorexia nervosa was discovered in 85.16% patients. While using the Polish version of ORTO-15 questionnaire, orthorexia was recognized in 78.06% respondents. The diet used by the respondents is characterized by low (53.72%) or moderate (46.28%) prevalence of health-promoting features and simultaneously by low (99.17%) or moderate (46.28%) intensity of features having adverse impact on health. Respondents who are susceptible to orthorexia are characterized by good (50.41%) or adequate (45.45%) level of knowledge about food and nutrition.
Conclusion. Big discrepancy in orthorexia prevalence calls into question the ORTO-15 questionnaire and the method of analyzing the results. The conducted study does not allow to state unambiguously whether the risk of orthorexia in the studied group is as high as the ORTO-15 questionnaire shows. The behavior, eating habits and outlook on food and feeding observed in the study group seem to belong to the “normal” level and cannot be identified with orthorexia nervosa.