Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69,56
Ogólny współczynnik odrzuceń – 24,41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodyczność – kwartalnik

Pobierz PDF

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2017, tom 7, nr 1, styczeń-marzec, str. 77–83

doi: 10.17219/pzp/64031

Typ publikacji: praca oryginalna

Język publikacji: polski

Pobierz cytowania:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Wypalenie zawodowe u pielęgniarek pracujących w opiece paliatywnej

Professional burnout of palliative care nurses

Ewa Wilczek-Rużyczka1,A,C,E,F, Iwona Zaczyk2,C,D, Katarzyna Obrzut3,A,B,C

1 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków

2 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu, Nowy Sącz

3 Instytut Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu, Nowy Sącz

Streszczenie

Wprowadzenie. Problem wypalenia zawodowego (burnout syndrome) najczęściej dotyka osób pracujących w zawodach społecznych związanych z pomaganiem innym ludziom. Do tej grupy zawodowej należą między innymi pielęgniarki. Szczególnie narażone na wystąpienie tego zjawiska są pielęgniarki pracujące na oddziałach opieki paliatywnej i w hospicjach. Swoiste środowisko pracy, stres, zmęczenie fizyczne i psychiczne, towarzyszenie pacjentowi umierającemu niewątpliwie przyczyniają się do wystąpienia zespołu wypalenia zawodowego.
Cel pracy. Rozpoznanie skali problemu wypalenia zawodowego na poszczególnych jego wymiarach u pielęgniarek opieki paliatywnej.
Materiał i metody. Badaniami objęto 50 pielęgniarek pracujących na oddziałach medycyny paliatywnej oraz w hospicjach w województwach małopolskim i podkarpackim. W pracy wykorzystano kwestionariusz MBI (Maslach Burnout Inventory) oraz kwestionariusz ankiety własnego autorstwa.
Wyniki. Z przeprowadzonych badań wynika, że ponad połowa respondentek jest bardzo wyczerpana emocjonalnie. Głównym tego powodem jest to, że praca z osobą terminalnie chorą wymaga emocjonalnego zaangażowania. Wśród zbadanych pielęgniarek 40% rozpoznaje u siebie depersonalizację. Przeprowadzone badania wykazały również, że większość pielęgniarek pracujących w opiece paliatywnej zauważyła u siebie utratę osiągnięć osobistych na bardzo wysokim poziomie.
Wnioski. Pielęgniarki zajmujące się opieką paliatywną są wypalone zawodowo. Większość ankietowanych odczuwa wyczerpanie emocjonalne i obniżone poczucie dokonań osobistych na wysokim poziomie. Cierpią na takie zaburzenia, jak bezsenność, nerwica czy depresja i nie radzą sobie ze stresem. Z przeprowadzonych badań wynika również, że respondentki odczuwają satysfakcję z wykonywanej pracy, ale nie mają satysfakcji z zarobków. Wypalenie zawodowe jest mniejsze (co potwierdzono testem zgodności χ²) u osób deklarujących lepsze radzenie sobie ze stresem, mających wsparcie emocjonalne oraz satysfakcję z zarobków. Pracodawcy powinni rozważyć stworzenie wspierającego środowiska pracy. Cel ten mogą osiągnąć przez szkolenie personelu zarządzającego, podkreślanie znaczenia pracy zespołowej, dobre zarządzanie czasem pracy. Duże znaczenie będzie miała także opieka psychologiczna oraz odpowiednie motywowanie pracowników.

Abstract

Background. Burnout syndrome most often affects people working in social professions related to helping other people, e.g., professional nurses. Nurses working in palliative care wards and hospices are particularly vulnerable to this problem. The specific work environment, stress, physical and mental fatigue of accompanying dying patients undoubtedly contribute to the burnout onset.
Objectives. The aim of this study was to identify the extent of the problem of burnout on each of its dimensions among palliative care nurses.
Material and Methods. The study included 50 nurses working in palliative care wards and hospices in Małopolska and Podkarpackie regions. We used Maslach Burnout Inventory questionnaire (MBI) and own questionnaire.
Results. The study showed that more than half of the respondents show a high level of emotional exhaustion. Such high scores are affected by the fact that working with terminally ill patients requires emotional involvement. Among the surveyed nurses, 40% of respondents revealed a high level of depersonalization. The study also showed that the majority of nurses exhibit a very high level of losing personal achievements.
Conclusion. Palliative care nurses are burned out and unsatisfied with their earnings and do not have the ability to cope with stress. Employers should consider creating a supportive work environment. This objective can be achieved through training of management personnel, emphasizing the importance of teamwork, and proper time management.

Słowa kluczowe

pielęgniarki, wypalenie zawodowe, MBI

Key words

nurses, burnout, MBI

Piśmiennictwo (28)

  1. Anczewska M, Świtaj P, Roszczyńska J: Wypalenie zawodowe. Post Psychiatr Neurol. 2005;14(2):67–77.
  2. Tucholska S: Wypalenie zawodowe w ujęciu strukturalnym i dynamicznym. Lublin: Wydawnictwo KUL; 2010:5–7,10–11.
  3. Wilczek-Rużyczka E: Wypalenie zawodowe a empatia u lekarzy i pielęgniarek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2008:8–23.
  4. Maslach Ch, Leiter M: Prawda o wypaleniu zawodowym. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN; 2011.
  5. Burisch M: Das Burnout-Syndrom. Theorie der innren Erschopfung (The Burnout Syndrome: A Theory of Innerv Exhaustion). Berlin: Springer; 1989.
  6. Kowalczyk M: Wypalenie zawodowe w pracy z terminalnie chorym pacjentem. Med. Paliat Prakt. 2010;4(4):154–158.
  7. Dębska G, Merklinger-Soma M, Cepuch G: Emocje jako element postawy towarzyszący pielęgniarce w kontakcie z pacjentem umierającym. Pielęgniarstwo XXI wieku 2010;1(2):65–70.
  8. Dubowska A, Mirak E, Warmuz A: Pacjenci i pracownicy hospicjum Cordis. Mag Pielęg Położ. 2001;11:23–25.
  9. De Walden-Gałuszko K: Podstawy opieki paliatywnej. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PZWL; 2006:11.
  10. Sleziona M, Krzyżanowski D: Postawy pielęgniarek wobec umierania i śmierci pacjenta. Piel Zdr Publ. 2011;1(3):217–223.
  11. Ahmadi O, Azizkhani R, Basravi M: Correlation between workplace and occupational burnout syndrome in nurses. Adv Biomed Res. 2014;3:44.
  12. Nahrgang DJ, Morgeson PF, Hofmann AD: Safety at Work: A Meta-Analytic Investigation of the Link Between Job Demands, Job Resources, Burnout, Engagement, and Safety Outcomes. J Appl Psychol. 2011;96(1):71–94.
  13. Lubrańska A: Klimat organizacyjny a doświadczanie wypalenia zawodowego. Med Pr. 2011;62(6):623–631.
  14. Pasikowski T: Polska adaptacja kwestionariusza Maslach Burnout Inventory. [W:] Wypalenie zawodowe przyczyny i zapobieganie. Red.: Sęk H. Warszawa: Wyd. PWN; 2012.
  15. Schroder JP: Wypalenie zawodowe – drogi wyjścia. Jak dokonać trwałej przemiany. Wege aus dem Burnout. Warszawa: BC Edukacja; 2008.
  16. Lewandowska A, Litwin B: Wypalenie zawodowe jako zagrożenie w pracy pielęgniarki. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej. 2009;55(3):86–89.
  17. Nowak-Starz G, Kozak B, Zdziebło K: Wpływ stresu związanego z pracą zawodową na występowanie zespołu wypalenia zawodowego u pielęgniarek pracujących w oddziałach zabiegowych i zachowawczych. Studia Medyczne. 2013;29(1):15–21.
  18. Badura-Madej W: Psychologiczne aspekty śmierci, umierania i żałoby. Kraków: Ośrodek Interwencji Kryzysowej; 1993.
  19. Kowalczuk K, Zdańska A, Krajewska-Kułak E, et al.: Stres w pracy pielęgniarek jako czynnik ryzyka wypalenia zawodowego. Probl Pielęg. 2011;19:307–314.
  20. Wyderka M, Kowalska H, Szeląg E: Wypalenie zawodowe jako problem występujący wśród pielęgniarek. Pielęg Pol. 2009;4(34):
  21. Kurkowska K, Zuza-Witkowska A: Empatia a wypalenie zawodowe u pielęgniarek onkologicznych. Now Lek. 2011;80(4):277–282.
  22. Dębska G, Cepuch G: Wypalenie zawodowe u pielęgniarek pracujących w zakładach podstawowej opieki zdrowotnej. Probl Pielęg. 2008;16(3):274.
  23. Wilczek-Rużyczka E, Plewa Z: Wypalenie zawodowe u pracowników ochrony zdrowia. Med Rodz. 2008;3:69–73.
  24. Pytka D, Doboszyńska A, Kądalska E, Sienicka A: Wypalenie zawodowe pielęgniarek pracujących w wybranych hospicjach stacjonarnych wo-jewodztwa mazowieckiego. Med Paliat Prakt. 2010;4(3): 105–110.
  25. Kędra E, Sanak K: Stres i wypalenie zawodowe w pracy pielęgniarek: Piel Zdr Publ. 2013;3(2):119–132.
  26. Juthberg Ch, Eriksson S, Norberg A, Sundin K: Perceptions of conscience, stress of conscience and burnout among nursing staff in residential elder care. J Adv Nurs. 2010:1708–1718.
  27. Kennedy BR: Stress and burnout of nursing staff working with geriatric clients in long-term care. J Nurs Scholarship. 2005;37(4):381–382.
  28. Kalicińska M, Chylińska J, Wilczek-Rużyczka E: Professional burnout and social suport in the workplace among hospice nurses and midwives in Poland. Int J Nurs Pract. 2012;18:595–603.
© Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu