Streszczenie

Wprowadzenie. W Polsce i na świecie rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Stan ich wiedzy z zakresu zachowań prozdrowotnych jest niewystarczający i wymaga kontynuowania akcji informacyjnych na szeroką skalę.
Cel pracy. Ocena stanu wiedzy kobiet po operacji raka piersi na temat zachowań prozdrowotnych i choroby.
Materiał i metody. Badaniem objęto 100 pacjentek w wieku 32–80 lat (mediana 56 lat) operowanych z powodu raka piersi w Centrum Onkologii w Bydgoszczy w 2014 r. Respondentki podzielono na dwie grupy: w pierwszej były kobiety po amputacji piersi – 68, a w drugiej pacjentki, u których dokonano operacji oszczędzającej – 32. Badania ankietowe dotyczące stanu wiedzy przeprowadzano we wczesnym okresie po zabiegu.
Wyniki. Nie stwierdzono różnic w grupach pod względem wieku, miejsca zamieszkania, stanu cywilnego, wykształcenia, aktualnego zajęcia i dzietności. W obu grupach kobiety wymieniały podobne czynniki decydujące o dobrym zdrowiu. Najczęściej odpowiadały, że takim czynnikiem jest odpowiednie odżywianie oraz aktywność fizyczna. W obu grupach podobna liczba kobiet wykonywała badanie profilaktyczne. Zbliżone były także odpowiedzi dotyczące edukacji na temat chorób nowotworowych – według ankietowanych należy ją rozpocząć już w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Najczęstszym źródłem czerpania wiedzy o raku piersi w obu grupach była telewizja, prasa i Internet. Czas, jaki upłynął od wykrycia zmiany w piersi do rozpoznania wynosił 4–8 tygodni. Niezależnie od rodzaju zabiegu najczęściej podejmowano leczenie chirurgiczne: w czasie 4–8 tygodni u 39% kobiet, a w okresie powyżej 24 tygodni u 15%.
Wnioski. Kobiety operowane różnymi metodami z powodu raka piersi mają podobną, ale nadal niedostateczną wiedzę na temat zachowań prozdrowotnych i choroby. Największe znaczenie w zachowaniach prozdrowotnych odgrywają media (telewizja, prasa, Internet), a edukacja prowadzona przez pracowników ochrony zdrowia jest niewystarczająca.

Abstract

Background. Breast cancer is the most common cancer in women in Poland and in the world. The state of knowledge of health behavior among women is inadequate and requires continuous awareness-raising campaigns on a large scale.
Objectives. Assessment of women‘s knowledge of health behavior and disease after breast cancer surgery.
Material and Methods. The study included 100 patients aged 32–80 years (median 56 years) who underwent breast cancer surgery at the Oncology Center in Bydgoszcz in 2014. The respondents were divided into two groups: 68 women had mastectomy while 32 patients underwent conservative surgery. Surveys related to the state of their knowledge have been carried out during the early period after surgery.
Results. There were no differences in the groups with respect to age, place of residence, marital status, education, current activities and fertility rates. In both groups, women named similar factors determining good health. The most common response was that proper nutrition and physical activity were such factors. In both groups, a similar number of women participated in medical screenings. The answers regarding education on cancer were similar as well – according to the respondents, it should begin as early as junior high school or high school. In both groups, the most common sources to gain knowledge about breast cancer are television, newspapers and the Internet. The elapsed time from detection of changes in breast to diagnosis was 4–8 weeks. Regardless of the type of the procedure, the surgery was mostly performed between 4–8 weeks in 39% of women, and longer than 24 weeks in 15% of women.
Conclusion. Women who underwent different surgeries for breast cancer had a similar, but still insufficient knowledge of health behavior and disease. The media (television, newspapers, the Internet) play the most important role in promoting health behavior, and the education provided by medical workers is inadequate.