Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69,56
Ogólny współczynnik odrzuceń – 24,41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodyczność – kwartalnik

Pobierz PDF

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2016, tom 6, nr 1, styczeń-marzec, str. 69–76

doi: 10.17219/pzp/62045

Typ publikacji: praca poglądowa

Język publikacji: polski

Pobierz cytowania:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie

Abdominal Bloating: Most Frequent Causes and Treatment

Paulina Gulbicka1,D, Marian Grzymisławski1,E,F

1 Oddział Chorób Wewnętrznych, Metabolicznych i Dietetyki, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 im. Heliodora Święcickiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań

Streszczenie

W warunkach fizjologicznych objętość gazów wynosi około 200 ml, z czego 90% stanowi azot, a dzienne oddawanie gazów u ludzi zdrowych odbywa się 14–25 razy na dobę. Gazy jelitowe powstają najczęściej na drodze fermentacji lub na skutek połykania powietrza. Wzdęcie brzucha jest objawem dość często zgłaszanym przez pacjentów. Szacuje się, że problem ten dotyczy około 16–30% populacji krajów zachodnich i około 30% ludności w Polsce. Najczęściej dochodzi do zaburzeń homeostazy gazów jelitowych. Jednostki chorobowe, którym towarzyszy uczucie wzdęcia to: zespół jelita drażliwego, SIBO (small intestinal bacterial overgrowth), czyli zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego, nietolerancje pokarmowe, zaparcia, rak jelita grubego i inne. Przystępując do badania pacjenta, trzeba pamiętać, że wywiad lekarski jest źródłem wielu cennych informacji, a w badaniu przedmiotowym należy zwrócić uwagę na objawy alarmowe, takie jak: utrata masy ciała, symetria brzucha, zmiany skórne. Wykonanie badań laboratoryjnych jest ponadto pomocne w ustaleniu przyczyny. Wybierając badania radiologiczne, należy kierować się dostępnością oraz niewielką inwazyjnością badań. Cennym badaniem diagnostycznym są testy oddechowe. Najprostszą metodą leczenia jest zmiana diety, eliminacja pokarmów gazotwórczych, takich jak np. nasiona roślin strączkowych czy glutenu w przypadku celiakii. U niektórych pacjentów wykluczenie z diety FODMAP (Fermentale Oligosacharydes, Disacharydes, Mono and Polyols) również daje dobre rezultaty. Zastosowanie bakterii probiotycznych może być korzystne, ale potrzeba jeszcze dodatkowych badań. W leczeniu są stosowane leki prokinetyczne, absorpcyjne oraz zmniejszające napięcie powierzchniowe. W badaniach klinicznych wykazano skuteczność leków z grupy SSRI. Zmiana stylu życia, aktywność fizyczna i pomoc psychologiczna są ważnymi czynnikami pomagającymi w zmniejszaniu liczby objawów.

Abstract

In physiological conditions, the volume of gases is approximately 200 mL, 90% of which is nitrogen, while the daily excretion of gases in healthy people occurs 14–25 a day. Most intestinal gases are produced by fermentation or as a result of swallowing air. Abdominal distension is a symptom quite commonly described by patients. It is estimated that this problem affects about 16–30% of the population of western countries and approximately 30% of the population in Poland. Disturbances of intestinal gases homeostasis commonly occur. Disease entities accompanied by bloating are irritable bowel syndrome, SIBO (small intestine bacterial overgrowth), food intolerances, constipation, colon cancer and many others. When beginning to evaluate the patient, patient’s history becomes a source of valuable information, whereas during physical examination attention should be paid to the alarm symptoms. Moreover, the implementation of laboratory tests is helpful in determining the cause. When choosing radiological tests we should guide ourselves by test availability and minimally invasive studies. Breath tests are valuable diagnostic tools. Change in diet is a simple method of treatment. In some patients, diet restricting FODMAPs (fermentale oligosacharydes, disacharides, monosaccharides and polyols) is also effective. The use of probiotic bacteria may be advantageous, but more studies are still needed. Prokinetic drugs, absorptive drugs, as well as medications reducing the surface tension are also used in treatment. Clinical studies have demonstrated the efficacy of SSRIs. Lifestyle modification, physical activity and psychological support are important factors that help reduce the symptoms.

Słowa kluczowe

wzdęcia, gazy jelitowe, nietolerancje pokarmowe, zespół jelita drażliwego

Key words

food intolerance, abdominal bloating, intestinal gas, irritable bowel syndrome

Piśmiennictwo (42)

  1. Słomka M., Małecka-Panas E.: Wzdęcia i odbijania. Pediatr. Med. Rodz. 2011, 7, 1, 30–34.
  2. Yamada T., Hasler W.L.: Postępy w gastroenterologii. Red.: Rydzewska G. Lublin 2010, wyd. 1, 1, 15, 268–284.
  3. Mego M., Bendezu A., Accarino A., Malagelada J.R., Azpiroz F.: Intestinal gas homeostasis: disposal pathways. Neurogastroenterol. Motil. 2015, 27, 363–369.
  4. Traczyk Z., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2004, wyd. 3, 717–800.
  5. Zych W.: gastroenterologia.mp.pl, Źródło: http://gastrologia.mp.pl/objawy/show.html?id= 50663 Klinika Gastroenterologii i Hepatologii CMKP Warszawa (data dostępu 1.03.2016).
  6. Drossman D.A., Corazziari E., Delvaux M., Spiller R.C., Talley N.J., Thompson W.G., Whitehead W.E.: Rome III: The Functional Gastrointestinal Disorders. McLean VA: Degnon Associates, Inc., 2006, 3rd ed., 885–897.
  7. Agrawal A., Whorwell P.J.: Review article: abdominal bloating and distension in functional gastrointestinal disorders – epidemiology and exploration of possibile mechanisms. Aliment. Pharmacol. Ther. 2008, 27, 2–10.
  8. Ziółkowski B.A., Pacholec A., Kudlicka M., Ehrmann A., Muszyński J.: Epidemiologia dolegliwości brzusznych w polskiej populacji. Przegl. Gastroenterol. 2012, 7(1), 20–25.
  9. Iovino P., Bucci C., Tremolaterra F., Santonicola A., Chiarioni G.: Bloating and functional gastrointestinal disorders: where are we and where are we going? World J. Gastroenterol. 2014, 20(39), 14407–14419.
  10. Interna Szczeklika – mały podręcznik 2014/2015. Wydanie VI. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014, 503–505.
  11. Patel P., Bercik P., Morgan D.G., Bolino C., Pintos-Sanchez M.I., Moayyedi P., Ford A.C.: Irritable bowel syndrom is significantly associated with somatisation in 840 patients, which may drive bloating. Aliment. Pharmacol. Ther. 2015, 41, 449–458.
  12. Heitkemper M.M., Cain K.C., Jarrett M.E., Burr R.L., Crowell M.D., Woods N.F.: Relationship of bloating to other GI and menstrual symptoms in women with irritable bowel syndrome. Dig. Dis. Sci. 2001, 1, 49, 88–95.
  13. Quigley E.M.M., Shanab A.A.: Small Intestinal Bacterial Overgrowth. Infect. Dis. Clin. N Am. 2010, 24, 943–959.
  14. Gąsiorowska J., Czerwionka-Szaflarska M.: Zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego a zespół jelita nadwrażliwego. Prz. Gastroenterol. 2013, 8(3), 165–171.
  15. Ghoshal U.C., Srivastava D., Ghoshal U., Misra A.: Breath tests in the diagnosis of small intestinal bacterial overgrowth in patients with irritable bowel syndrome in comparison with quantitative upper gut aspirate culture. Eur. J. Gastroenterol. Hepatol. 2014, 26(7), 753–760.
  16. Grace E., Shaw C., Whelan K., Andreyev J.N.: Review article: small intestinal bacterial overgrowth – prevalence, clinical features, current and developing diagnostics tests and teratment. Aliment. Pharmacol. Ther. 2013, 38, 674–688.
  17. Wetzel K.: H2-breath tests for medical research and clinical diagnosis. Fischer Analysen Instrumente GmbH (FAN). Leipzig.
  18. Noszczyk W.: Chirurgia. Tom 2: Chirurgia przełyku i jamy brzusznej. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2009, 647–681.
  19. Montgomery R.K., Grand R.J., Buller A.H.: Lactose intolerance. Dostęp online. Źródło: http://uptodate.com (data dostępu 1.03.2016).
  20. Braden B.: Methods and functions: brath tests. Best Pract. Research Clin. Gastroenterol. 2009, 23, 337–352.
  21. Siddiqui Z., Osayande S.A.: Selected Disorders of Malabsorption. Prim. Care Clin. Office Pract. 2011, 38, 395–414.
  22. Shepherd S.J., Gibson P.R.: Fructose malabsorption and symptoms of irritable bowel syndrome: guidelines for effective dietary managent. J. Am. Diet. Assoc. 2006, 106, 1631–1639.
  23. Wilder-Smith C.H., Materna A., Wermelinger C., Schuler J.: Fructose and lactose intolerance and malabsorption testing: the relationship with symptoms in functional gastrointestinal disorders. Aliment. Pharmacol. Ther. 2013, 37, 1074–1083.
  24. Grochowska U., Albrecht P.: Poradnik żywieniowy dla chorych na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Polskie Towarzystwo Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelit „J-elita”, Warszawa 2013.
  25. Deptała A., Wojtukiewicz M.Z.: Rak jelita grubego. Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2012, wyd. 1, 73–84.
  26. Szczeklik A.: Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2005, wyd. 1 (dodruk), 715–749.
  27. Pruszyński B.: Radiologia. Diagnostyka obrazowa. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2008, wyd. 2 unowocześnione, 278–298.
  28. Goshal U.C.: How to interpret hydrogen breath tests. J. Neurogastroenterol. Motil. 2011, 17, 3, 312–317.
  29. Saad R.J., Chey W.D.: Breath tests for gastrointestinal disease: the real deal or just a lot of hot air? Gastroenterology 2007, 133, 1763–1766.
  30. Kim E.J., Paik C.N., Chung W.C., Lee K.M., Yang M.J., Choi M.G.: The characteristics of the positivity to the lactulose breath test in patients with abdominal bloating. Eur. J. Gastroenterol. Hepatol. 2011, 23, 1144–1149.
  31. Ledochowski V.: Hydrogen breath tests. Wydawnictwo, Innsbruck 2008.
  32. Winham M.D., Hutchins A.M.: Perceptions of flatuence from Bean consumption among adults in 3 feeding studies. Nutr. J. 2011, 10, 128.
  33. Mego M., Accarino A., Malagelada J.R., Guarner F., Azpiroz F.: Accumulative effect of food residues on intestinal gas production. Neurogastroenterol. Motil. 2015, 1–9 (doi:10.1111/nmo.12662).
  34. Azipiroz F., Hernandez C., Guyonnet D., Accarino A., Santos J., Malagelada J.R., Guarner F.: Effect of a lowflatulogenic diet in patients with flatuence and functional digestive symptoms. Neurogastroenterol. Motil. 2014, 26, 779–785 (doi:10.1111/nmo.12324).
  35. Bendezu R.A., Barba E., Burri E., Cisternas D., Malagelada C., Segui S., Accarino A., Quiroga S., Monclus E., Navazo I., Malagelada J.R., Azpiroz F.: Intestinal gas content and distribution in health and in patients with functional gut symptoms. Neurogastroenterol. Motil. 2015, 27, 1249–1257 (doi: 10.1111/nmo12618).
  36. Schmulson M., Chang L.: Review article: the treatment of functional abdominal bloating and distension. Aliment. Pharmacol. Ther. 2011, 33, 1071–1086.
  37. Kubuszewska I., Januszewska M., Rybka J., Gackowska L.: Bakterie kwasu mlekowego i zdrowie: czy probiotyki są bezpieczne dla człowieka? Post. Hig. Med. Dosw. 2014, 68, 1325–1334.
  38. Śliżewska K., Nowak A., Baczyńska R., Libudzisz Z.: Prebiotyki – definicja, właściwości i zastosowanie w przemyśle. Żywn. Nauka Technol. Jakość 2013, 1(86), 5–20.
  39. Penner R., Fedorak R.N., Madsen K.L.: Probiotics and nutraceuticals: non-medicinal treatments of gastrointestinal diseases. Curr. Opin. Pharmacol. 2005, 5, 596–603.
  40. Sharara A.I., Aoun E., Abdul-Baki H., Mounzer R., Sidani S., ElHajj I.: A randomized double – blind placebo – controled trial of rifaksimin in patients with abdominal bloating and flatuence. Am. J. Gastroenterol. 2006, 101, 326–333.
  41. Tack J., Broekaert D., Fischer B., Oudenhove Van L., Gevers A.M., Janssens J.: A controlled crossover study of the selective serotoniny reuptake inhibitor citalopram in irritable bowel syndrome. Gut 2006, 55, 1095–1103.
  42. Vahedi H., Merat S., Rashidioon A., Ghoddoosi A., Malekzadeh R.: The effect of fluoxetine in patients with pani and constipation – predominant irritable bowel syndrome: a double-blind randomized-controlled study. Aliment. Pharmacol. Ther. 2005, 22, 381–385.
© Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu