Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne
2011, tom 1, nr 2, kwiecień-czerwiec, str. 169–175
Typ publikacji: praca poglądowa
Język publikacji: polski
Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów
Eating Disorders – Sign of Our Times
1 Wyższa Szkoła Medyczna LZDZ w Legnicy
Streszczenie
Zaburzenia odżywiania nie występują w krajach, w których panuje głód, są natomiast piętnem kultury zachodniej, wynikiem ogromnej presji społecznej, zmuszającej do zachowania zgrabnej sylwetki. Socjologowie podkreślają, że we współczesnej kulturze dochodzi do zderzenia dwóch tendencji: z jednej strony społeczeństwa zostają zarzucone różnymi produktami spożywczymi, z drugiej jest promowane bycie szczupłym. Te dwa sprzeczne przesłania nakazują współczesnemu człowiekowi korzystanie z dostępnych dóbr, które mogą się przyczynić do jego lepszego samopoczucia, a zarazem nakazują zwiększenie samokontroli nad tym, co się robi. Nie każdy jednak jest w stanie z tym się zmierzyć, dlatego większość młodych kobiet – rzadziej mężczyzn – prędzej czy później decyduje się na kontrolowanie diety. Może się to przejawiać w rezygnacji z kalorycznych potraw, w ograniczeniu słodyczy lub w uprawianiu sportu. Może także przybierać bardziej groźne dla zdrowia i życia formy: anoreksji, bulimii czy ortoreksji. Skutki tych zaburzeń są nieco inne, ale wspólna jest dla nich chorobliwa koncentracja na jedzeniu.
Abstract
Nutritional disorders do not occur in countries where there is hunger, but they are marked by the culture of the West, due to the enormous social pressure to stay slim. Sociologist stress that contemporary culture is a collision of two trends: on one hand, of society are shelved abundance of various food products, of the other being slim is promoted. These two contradictory beliefs, require contemporary man use the available goods, since they can contribute to better well-being and increase self-control. However, not everyone is able to face it. Most young women – less frequently men – sooner or later decide to control diet. This may be in reducing sweets or practising sport. It may also have more dangerous for the health and life forms: anorexia nervosa, bulimia nervosa, or orthorexia nervosa. The effects of these disorders are slightly different, but food obsession is common in them.
Słowa kluczowe
zaburzenia odżywiania, ortoreksja, bulimia, anoreksja.
Key words
nutritional disorder, orthorexia nervosa, bulimia nervosa, anorexia.
Piśmiennictwo (19)
- Fallon S., Shearman E., Sershen H.: Food reward-induced neurotransmitter changes in cognitive brain regions. Neurochem. Res. 2007, 32, 1772–1782.
- Nogueiras R., Wiedmer P., Perez-Tilve D., Veyrat-Durebex C., Keogh J.M., Sutton G.M.: The central melanocortin system directly controls peripheral lipid metabolism. J. Clin. Invest. 2007, doi:10.1172/JCI31743.
- Rada P., Avena N.M., Hoebel B.G.: Daily bingeing on sugar repeatedly releases dopamine in the accumbens shell. Neuroscience 2005, 134, 737–744.
- Rogers P.J., Smit H.J.: Food Craving and Food «Addiction»: A Critical Review of the Evidence From a Biopsychosocial Perspective. Pharmacol. Biochem. Behav. 2000, 66, 3–14.
- Yanovski S.: Symposium: Sugar and Fat-From Genes to Culture. Sugar and Fat: Cravings and Aversions. J. Nutrition 2003, 133, 835S–837S.
- Opozda K.: Opieka nad pacjentem z zaburzeniami odżywiania. [W:] Podstawy pielęgniarstwa psychiatrycznego. Red.: Wilczek-Rużyczka E. Czelej, Lublin 2007, 95.
- Józefik B.: Relacje rodzinne w anoreksji i bulimii psychicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, 32.
- Kowalczuk M.: Pedagogiczna diagnoza i profilaktyka zaburzeń odżywiania się u młodzieży szkolnej. Impuls, Kraków 2008, 16.
- Namysłowska I. (red.): Psychiatria dzieci i młodzieży. PZWL, Warszawa 2004, 251.
- Niewiadomska I., Kulik A., Hajduk A.: Jedzenie. Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”, Lublin 2005, 112.
- Cierpiałkowska L. (red.): Oblicza współczesnych uzależnień. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 2007, 134–135.
- Mroczkowska D., Ziółkowska B., Cwojdzińska A.: Zaburzenia odżywiania – poradnik dla rodziców i bliskich. Scholar, Warszawa 2007, 18–19.
- Wiatrowska A.: Jakość życia w zaburzeniach odżywiania. Wydawnictwo Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009, 22.
- Cierpiałkowska L.: Psychopatologia. Scholar, Warszawa 2007, 434–435.
- Józefik B.: Relacje rodzinne w anoreksji i bulimii psychicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 33.
- Rajewski A.: Zaburzenia odżywiania dzieci i młodzieży. [W:] Zarys pediatrii. Red.: Pawlaczyk B. PZWL, Warszawa 2005, 127.
- Radziwiłłowicz W., Juniewicz M.: Psychospołeczne funkcjonowanie dziewcząt z rozpoznaniem bulimii psychicznej, [W:] Psychopatologia okresu dorastania. Wybrane zagadnienia. Red.: Radziwiłłowicz W. Impuls, Kraków 2006, 74–78.
- Brytek-Matera A.: Obraz ciała – obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym. Centrum Doradztwa i Informacji Difin Sp. z o.o., Warszawa 2007, 66.
- Pilska M., Jeżewska M.: Psychologia żywienia. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2008, 115.