Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health
2020, vol. 10, nr 2, April-June, p. 115–121
doi: 10.17219/pzp/113296
Publication type: original article
Language: Polish
Download citation:
Stan wiedzy pielęgniarek na temat profilaktyki zakażeń krwiopochodnych oraz postępowania po ekspozycji na potencjalnie zakaźny materiał biologiczny
Nurses’ knowledge about infection prevention and management after exposure to potentially infectious material
1 Wojewódzki Szpital Neuropsychiatryczny im. dr. Emila Cyrana w Lublińcu, Lubliniec, Polska
Streszczenie
Wprowadzenie. Pielęgniarki to grupa zawodowa szczególnie narażona na kontakt z potencjalnie zakaźnym materiałem biologicznym podczas wykonywania rutynowych czynności medycznych.
Cel pracy. Ocena stanu wiedzy pielęgniarek na temat profilaktyki zakażeń i postępowania po ekspozycji na materiał zakaźny oraz wykorzystywania tej wiedzy w codziennej praktyce zawodowej.
Materiał i metody. Badanie przeprowadzono wśród 100 czynnych zawodowo pielęgniarek na terenie województw śląskiego i małopolskiego. W badaniu posłużono się autorską anonimową ankietą składającą się z 23 pytań.
Wyniki. Aż 95% badanych stwierdziło, że wie, jak raportować przypadkową ekspozycję na materiał krwiopochodny, jednakże zaledwie 56% odpowiedziało, że w przypadku ekspozycji w pierwszej kolejności należy powiadomić przełożonego. Co trzecia ankietowana pielęgniarka miała kontakt z zanieczyszczonym materiałem biologicznym i nie zgłosiła zaistniałej sytuacji odpowiednim organom. Najczęściej podawaną przyczyną (44,4%) nieskładania takiego raportu było wrażenie o niskim ryzyku nosicielstwa wirusowego zapalenia wątroby typu B i C lub wirusa ludzkiego niedoboru odporności. Aż 86% badanych znało prawidłowe postępowanie w przypadku kontaktu skażonego materiału ze śluzówkami lub spojówkami. Równie liczna grupa respondentek (89%) poprawnie wskazała na czynności, które należy wykonać, gdy jama ustna lub nos zostaną zanieczyszczone przez potencjalnie zakaźny materiał. Niepokojące jest natomiast, że zaledwie 42% badanych znało zasady prawidłowego postępowania w przypadku zranienia ostrym narzędziem medycznym.
Wnioski. Wiedza pielęgniarek na temat zakażeń krwiopochodnych, profilaktyki oraz postępowania po ekspozycji nie jest w pełni zadowalająca. Istnieje pilna potrzeba dokształcania personelu medycznego w tym zakresie.
Abstract
Background. Nurses are a professional group particularly exposed to contact with potentially infectious biological material while performing routine medical activities.
Objectives. Assessment of nurses’ knowledge on the prevention of infections, rules of conduct after exposure to potentially infectious material and their application in everyday professional practice.
Material and Methods. The survey was conducted in a group of 100 professionally-active nurses in Silesian and Lesser Poland voivodeships (provinces). The research used an original, anonymous survey consisting of 23 questions.
Results. Up to 95% of respondents believed that they know how to report an accidental exposure to blood-borne material; however, only 56% of nurses indicated that in case of exposure, it is necessary to notify the supervisor. Every third of respondents had contact with contaminated biological material and did not report the situation to the relevant supervisor. The most commonly declared cause (44.4%) was the conviction of low risk of hepatitis B and C viruses or human immunodeficiency virus (HIV) infection in the patient. Up to 86% of respondents knew the proper code of conduct in case of contact of potentially infectious material with their mucosa or conjunctiva. An equally large group of respondents (89%) correctly indicated actions that should be performed when potentially infectious material gets into their mouth or nose, while only 42% of respondents knew the rules of proper conduct after an injury with an sharp medical tool.
Conclusion. The nurses have insufficient knowledge on blood-borne infections, their prevention and rules of conduct after exposure. There is an urgent need to implement regular theoretical and practical training for nurses.
Słowa kluczowe
wiedza, pielęgniarka, zakażenie, ekspozycja
Key words
knowledge, nurse, infection, exposure
References (13)
- Gańczak M. Zakażenia zawodowe patogenami krwiopochodnymi wśród personelu medycznego w kontekście zadań dla zdrowia publicznego. Przew Lek. 2010;2(13):175–178. https://www.termedia.pl/Zakazenia-zawodowe-patogenami-krwiopochodnymi-wsrod-personelu-medycznego-w-kontekscie-zadan-dla-zdrowia-publicznego,8,14378,1,0.html. Dostęp 1.03.2019.
- Świątkowska B. Zagrożenia zawodowe pracowników opieki zdrowotnej – co wiemy i co możemy zrobić? Probl Hig Epidemiol. 2010;91(4):522–529. http://www.phie.pl/pdf/phe-2010/phe-2010-4-522.pdf. Dostęp 14.02.2019.
- Boyce J, Pittet D; Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee; HICPAC/SHEA/APIC/IDSA Hand Hygiene Task Force. Guideline for hand hygiene in healthcare settings: Recommendations of the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee and the HICPAC/ SHEA/APIC/IDSA Hand Hygiene Task Force. Society for Healthcare Epidemiology of America/Association for Professionals in Infection Control/Infectious Diseases Society of America. MMWR Recomm Rep. 2002;51(RR–16):1–45. https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5116a1.htm. Dostęp 14.02.2019.
- Salasa M, Goździalska A. Ocena stanu wiedzy dotyczącej zachorowalności na ostre zapalenie wątroby typu B i C wśród personelu medycznego. Państwo i Społeczeństwo. 2015;15(3):23–26. https://www.panstwoispoleczenstwo.pl/numery/2015-3/panstwo-i-spoleczenstwo-2015-nr3-salasa-gozdzialska.pdf. Dostęp 14.02.2019.
- Garus-Pakowska A, Szatko F. Ekspozycje przezskórne personelu medycznego. Med Pr. 2011;62(5):473–480. http://www.imp.lodz.pl/upload/oficyna/artykuly/pdf/full/2011/Bmp_52011_a_garuspakowska.pdf. Dostęp 14.02.2019.
- Sierpińska L. Ryzyko zakażenia wirusem HCV w przypadku ekspozycji zawodowej pracy pielęgniarek i położnych. Aspekty Zdrowia i Choroby. 2017;2(4):7–17. http://www.wydawnictwo.wsei.eu/index.php/azch/article/viewFile/571/559. Dostęp 14.02.2019.
- Trzcińska A. Ekspozycja zawodowa – problem wciąż aktualny. Forum Nefrol. 2016;9(1):66–71. https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/view/45587. Dostęp 14.02.2019.
- Sobolewska-Pilarczyk M, Rajewski P, Rajewski P, Hinz-Brylew N. Profilaktyka po ekspozycji zawodowej na materiał biologiczny – HIV, HBV, HCV – w praktyce klinicznej. Forum Medycyny Rodzinnej. 2016;10(5):279–282. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/49642. Dostęp 14.02.2019.
- Gańczak M, Bohatyrewicz A, Korzeń M, Karakiewicz B. Porów-nanie urazów ostrym sprzętem medycznym zgłaszanych przez lekarzy i pielęgniarki oddziałów zabiegowych w kontekście częstości występowania zakażeń HBV, HCV i HIV. Pol Prz Chir. 2012;84(4):328–339. https://ppch.pl/resources/html/article/details?id=104188. Dostęp 14.02.2019.
- Winchester SA, Tomkins A, Cliffe S, Batty L, Ncube F, Zuckerman M. Healthcare workers’ perceptions of occupational exposure to blood-borne viruses and reporting barriers: A questionnaire-based study. J Hosp Infect. 2012;82(1):36–39. doi:10.1016/j. jhin.2012.05.013.
- Bilski B, Wysocki J. Analiza wiedzy pielęgniarek w zakresie profilaktyki poekspozycyjnej zakażeń krwiopochodnych na stanowisku pracy. Med Pr. 2005;56(5):375–378. http://www.imp.lodz.pl/upload/oficyna/artykuly/pdf/full/Bil4-05m-05.pdf. Dostęp 14.02.2019.
- Pasek M, Musiał Z, Kubik B. Poziom wiedzy pielęgniarek na temat profilaktyki zakażeń krwiopochodnych jako czynnik zachowania zdrowia – badania wstępne. Ann UMCS Sect D. 2005;60(16):230–234. http://www.neurocentrum.pl/biblioteka/promocja_zdrowia/tom4/pasek2.pdf. Dostęp 14.02.2019.
- Rogowska-Szadkowska D, Stanisławowicz M, Chlabicz S. Ryzyko ekspozycji pracowników opieki medycznej na drobnoustroje przenoszone przez krew zwiększają utrzymujące się złe przyzwyczajenia. Przegl Epidemiol. 2010;64(2):293–295. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20731240. Dostęp 14.02.2019.