Nursing and Public Health

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69.56
Average rejection rate – 24.41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodicity – quarterly

Download original text (PL) Download translation (EN)

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2019, vol. 9, nr 3, July-September, p. 243–251

doi: 10.17219/pzp/100661

Publication type: review article

Language: Polish

Download citation:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Fenomenologiczne i hermeneutyczne założenia filozofii i etyki pielęgniarstwa – analizy, porównania, rekonceptualizacje pojęć

Phenomenological and hermeneutical assumptions of ethics and philosophy in nursing: Analyses, comparisons, reconceptualizations of notions

Daniel Wiśniewski1,A,B,C,D, Kinga Flaga-Gieruszyńska2,E,F

1 Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Prawa Medycznego Katedry Medycyny Społecznej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Szczecin, Polska

2 Zakład Prawa Medycznego, Katedra Medycyny Społecznej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Szczecin, Polska

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie sposobu, w jaki określone założenia fenomenologii i hermeneutyki inspirowały konkretne teorie pielęgniarstwa. Rozważane były mianowicie teorie Betty Neuman i Patricii Benner, w mniejszym zakresie także Carol Gilligan, Madeleine Leininger, Jean Watson, Philipa Warelowa, Barbary Carper, Anneli Sarvimäki, Colina Holmesa i Afaf Meleis. Wspomniano też o teoriach Marthy Rogers i Rosemarie Rizzo Parse. Analizy poprzedza ustalenie filozoficznych znaczeń pojęć. Autorzy wykraczają poza przywołanie definicji i rekonstruują obszerniejsze konteksty teorii filozoficznych, w których zostały one sformułowane. W dalszej części artykułu nastąpiło określenie ich wzajemnych relacji znaczeniowych w analizowanych teoriach. Jednocześnie inspiracje fenomenologiczne i hermeneutyczne potraktowano jako środek do omówienia znacznie szerszego problemu badawczego, jakim jest ukazanie ewolucji filozofii i etyki pielęgniarstwa, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Problem filozofii, rzadko podejmowany przez badaczy pielęgniarstwa i niechętnie goszczący na łamach czasopism branżowych i naukowych, ma duże znaczenie w określeniu dystynkcji naukowych badań pielęgniarskich na tle modelu medycznego. Istotą rozróżnienia jest uwzględnianie kontekstu humanistycznego w przedmiocie badań pielęgniarskich. Tak zdefiniowane kryterium otwiera kontrowersyjną, ale – w mniemaniu autorów – interesującą dyskusję na temat naukowego i metodologicznego statusu pielęgniarstwa.

Abstract

The aim of the article is to determine the way in which specific assumptions of phenomenology and hermeneutics have inspired specific theories of nursing. Betty Neuman’s and Patricia Benner’s theories are considered, and – to a lesser extent – also Carol Gilligan’s, Madeleine Leininger’s, Jean Watson’s, Philip Warelow’s, Barbara Carper’s, Anneli Sarvimäki’s, Colin Holmes’s, and Afaf Maleis’s. Martha Rogers’s and Rosemarie Rizzo Parse’s theories are barely mentioned. The analysis follows determination of the philosophical meanings of specific concepts. The authors go beyond just recalling the definitions and reconstruct broader contexts of the philosophical theories in which they have been formulated. In the further part of the article, mutual significance relations of these concepts in the abovementioned theories are analyzed. At the same time, phenomenological and hermeneutical inspirations lead to a much wider research problem which is to show the evolution of philosophy and the ethics in nursing both in Poland and in the rest of the world. The problem of philosophy, rarely undertaken by nursing researchers and sparsely addressed in branch magazines, is important for determining the distinction of scientific nursing research against the background of the medical model. The essence of this distinction is to take into account the humanistic context in the subject of nursing research. Such a criterion opens up a controversial but – in the authors’ opinion – an interesting discussion about the scientific and methodological status of nursing.

Słowa kluczowe

etyka, pielęgniarstwo, fenomenologia, filozofia, hermeneutyka

Key words

ethics, nursing, phenomenology, philosophy, hermeneutics

References (38)

  1. Nawrocka A. Etos pielęgniarek w ujęciu historycznym. Ann Acad Med Siles. 2009;63(1):59–72. http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-220cfc88-aab9-4f82-a80a-9eacbb708d14. Dostęp 27.06.2019.
  2. Schütz A. Husserl’s importance for the social sciences. W: Natanson M, red. Collected Papers. Haga, Holandia, Boston, MA, USA, Londyn, Anglia: Martinus Nijhoff Publisher; 1973:140–149.
  3. Schütz A. O wielości światów – szkice z socjologii fenomenologicznej. Kraków, Polska: Nomos; 2012.
  4. Garfinkel H. Studia z etnometodologii. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2007.
  5. Goffman E. Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2011.
  6. Hałas E. Interakcjonizm symboliczny – społeczny kontekst znaczeń. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2012.
  7. Manterys A. Sytuacje społeczne. Kraków, Polska: Nomos; 2008.
  8. Dybel P. Granice rozumienia i interpretacji – o hermeneutyce Hansa--Georga Gadamera. Kraków, Polska: Universitas; 2004.
  9. Gadamer HG. Prawda i metoda – zarys hermeneutyki filozoficznej. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2018.
  10. Scheler M. Wolność, miłość, świętość – pisma wybrane z filozofii religii. Kraków, Polska: Znak; 2004.
  11. Merleau-Ponty M. Fenomenologia percepcji. Warszawa, Polska: Aletheia; 2017.
  12. Wojtyła K. Zagadnienie podmiotu moralności. Lublin, Polska: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; 2001.
  13. Heidegger M. Podstawowe problemy fenomenologii. Warszawa, Polska: Aletheia; 2016.
  14. Heidegger M. Contributions to Philosophy (From Enowning). Bloomington, IN, USA: Indiana University Press; 1999.
  15. Heidegger M. Znaki drogi. Warszawa, Polska: KR; 2006.
  16. Mariański J, ed. Leksykon socjologii moralności. Podstawy – teorie – badania perspektywy. Kraków, Polska: Nomos; 2015.
  17. Mariański J. Socjologia moralności. Lublin, Polska: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; 2006.
  18. Ossowska M. Socjologia moralności. Zarys zagadnień. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2011.
  19. Pharo P. Moralność a socjologia – sens i wartości między naturą a kulturą. Warszawa, Polska: Oficyna Naukowa; 2008.
  20. Wojciszke B, Baryła B. Potoczne rozumienie moralności – pięć kodów etycznych i narzędzie ich pomiaru. Przegląd Psychologiczny. 2000;43(4):395–421. https://www.kul.pl/files/714/media/4.43.2000.art.2.pdf..pdf. Dostęp 27.06.2019.
  21. Darowski R. Filozofia człowieka – zarys problematyki. Antologia tekstów. Kraków, Polska: WAM; 2008.
  22. Krąpiec MA. Ja – człowiek. Lublin, Polska: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; 2005.
  23. Ćwiękała-Lewis JK, Parkyn HB, Modliszewska K. Patient decision making process: Conceptual paper. Pielęg Pol. 2015;4(58):433–436. http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2015/4/433_4_58_2015.pdf. Dostęp 27.06.2019.
  24. Renouvier C. Personalizm. Lublin, Polska: Czas; 1999.
  25. Husserl E. Idea fenomenologii. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2008.
  26. Brentano F. Psychology from an Empirical Standpoint. Londyn, Anglia: Routledge; 1995.
  27. Husserl E. Ideas Pertaining to a Pure Phenomenology and to a Phenomenological Philosophy. Haga, Holandia, Boston, MA, USA, Londyn, Anglia: Martinus Nijhoff Publisher; 1982.
  28. Bright LA. Presence in Nursing Practise: A Critical Hermeneutic Analysis. Doctoral Dissertation. San Francisco, CA, USA: The University of San Francisco Repository; 2012.
  29. Bruce A, Rietze L, Lim A. Understanding philosophy in a nurse’s world: What, where and why? Nurs Health. 2014;2(3):65–71. doi:10.13189/nh.2014.020302
  30. Das Gracas EM, dos Santos GF. Nursing care methodology in the phenomenological approach. Rev Esc Enferm USP. 2009;43(1):192–199. doi:10.1590/S0080-62342009000100026
  31. Jonsdottir H, Litchfield M, Dexheimer Pharris M. The relational core of nursing practice as partnership. J Adv Nurs. 2004;47(3):241–250.
  32. Rørtveit K, Hansen BS, Leiknes I, et al. Patient’s experiences of trust in the patient-nurse relationship – a systematic review of qualitative studies. Open J Nurs. 2015;5:195–209. doi:10.4236/ojn.2015.53024
  33. Salviano MEM, Nascimento PDFS, Paula MA, et al. Epistemology of nursing care: A reflection on its foundation. Rev Bras Enferm. 2016;69(6):1172–1177. doi:10.1590/0034-7167-2016-0331
  34. Sitvast J. Importance of patient’s narrative and dialogue in health­care. Int J Emerg Ment Health. 2017;19(2):1–3.
  35. Warelow PJ. Changing philosophies: A paradigmatic nursing shift from Nightingale. Aust J Adv Nurs. 2013;31(1):36–45. http://www.ajan.com.au/Vol31/Issue1/5Warelow.pdf. Dostęp 27.06.2019.
  36. Pucko Z. On variability of semantic range of the idea of care in the philosophy of Cracovian nursing. Prog Health Sci. 2011;1(1):144–147.https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/progress-file/phs/phs_2011_1/144-147_pucko.pdf. Dostęp 27.06.2019.
  37. Poznańska S. Filozofia pielęgniarstwa. W: Ślusarka B, Zarzycka D, Zahradniczek K, red. Podstawy pielęgniarstwa – podręcznik dla studentów i absolwentów kierunków pielęgniarstwo i położnictwo. T 1. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2013:155–166.
  38. Dobrowolska B, Pucko Z. Filozofia pielęgniarstwa. W: Zarzycka D, Ślusarska B, red. Podstawy pielęgniarstwa. T 1. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2017:138–158.
© Wroclaw Medical University