Nursing and Public Health

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69.56
Average rejection rate – 24.41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodicity – quarterly

Download original text (PL) Download translation (EN)

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2019, vol. 9, nr 2, April-June, p. 83–95

doi: 10.17219/pzp/93884

Publication type: original article

Language: Polish

Download citation:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Ocena poziomu wiedzy na temat żywienia wśród kobiet karmiących piersią w pierwszych dobach po porodzie

Evaluation of knowledge concerning nutrition of breastfeeding women during first days after labor

Ewa Niewiadomska1,A,C,D,E,F, Joanna Furman1,A,B,C,D, Beata Łabuz-Roszak2,E,F

1 Zakład Biostatystyki, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Bytom, Polska

2 Katedra i Zakład Podstawowych Nauk Medycznych, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Bytom, Polska

Streszczenie

Wprowadzenie. Karmienie piersią jest najlepszym sposobem żywienia noworodka i niemowlęcia. Skład mleka matki jest dostosowany do potrzeb dziecka. Korzyści z karmienia piersią są zauważalne zarówno u dziecka, jak i u matki. Sposób odżywiania się matki karmiącej piersią jest bardzo istotnym zagadnieniem. Ważne jest odpowiednie pokrycie zapotrzebowania energetycznego, właściwa proporcja pomiędzy białkiem, tłuszczami i węglowodanami oraz ich pochodzenie. Istotne są również rodzaj i ilość wypijanych dziennie płynów.
Cel pracy. Ocena wiedzy żywieniowej kobiet karmiących piersią w pierwszych dobach po porodzie.
Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w okresie lipiec–wrzesień 2016 r. Narzędziem badawczym była autorska anonimowa ankieta sprawdzająca poziom wiedzy żywieniowej kobiet karmiących piersią.
Wyniki. Wiedza na temat zalecanej liczby posiłków w ciągu dnia, odpowiedniej ilości płynów i niewskazanego sposobu obróbki termicznej kształtowała się na wysokim poziomie. Około połowa ankietowanych wiedziała, o ile zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne w pierwszych 6 miesiącach laktacji. Ankietowane prawidłowo wskazywały źródło pełnowartościowego białka, ale wiedza na temat niezalecanych rodzajów tłuszczów i węglowodanów była na przeciętnym poziomie. Zdecydowana większość badanych kobiet zaznaczyła prawidłowe odpowiedzi na pytania o zalecane napoje oraz picie alkoholu w trakcie laktacji, jednak przyzwolenie na spożycie alkoholu było znamiennie częstsze w rodzinach wielodzietnych i zamieszkujących na wsi. Wiedza o alergii pokarmowej w badanej grupie była na wysokim poziomie. Ankietowane z wykształceniem średnim, wyższym lub studiujące miały istotnie większą wiedzę żywieniową od kobiet z wykształceniem podstawowym lub zawodowym. Na dobór warzyw w diecie miały wpływ wiek matki oraz miejsce zamieszkania. Matki rodzące 3 lub więcej razy istotnie częściej zgłaszały chęć karmienia piersią >6 miesięcy, natomiast młodsze matki oraz zamieszkujące wieś wskazywały na wpływ takiego karmienia na zdrowie dziecka w przyszłości.
Wnioski. Badane kobiety miały wiedzę żywieniową raczej na wysokim poziomie, przy czym była ona zależna przede wszystkim od wykształcenia matki.

Abstract

Background. Breastfeeding is the best source of nutrition of newborns and infants. Composition of human milk responds to the needs of the infant. The benefits are noticeable for a baby and its mother. The eating habits of mother are crucial. Proper fulfilment of energy requirements, reasonable proportion of proteins, fats and carbohydrates, proper sources of these compounds, and a consumption of adequate liquids constitute important matters.
Objectives. The evaluation of nutrition knowledge of breastfeeding women during first days after labor.
Material and Methods. The research was performed between July and September 2016. A self-constructed anonymous questionnaire assessing the nutrition knowledge among breastfeeding women was used.
Results. Knowledge concerning recommended daily amount of meals, appropriate amount of liquids and inadvisable thermal processing was at good level. About half of the respondents realized how energy requirements increase during the first 6 months of lactation. Respondents correctly indicated the source of balanced proteins; however, knowledge concerning inadvisable kinds of fats and carbohydrates was at the average level. The vast majority of the interviewed women have chosen correct answers on the subjects of liquids recommended to quench thirst as well as consuming alcohol during lactation. However, acceptance of alcohol consumption was significantly more frequent in families with many children and living in rural areas. Knowledge concerning food allergy and its treatment was also at the good level. Respondents with secondary or high education, and university students have greater knowledge than women with primary or vocational education. The choice of vegetables in the diet was influenced by the age of the mother and her place of residence. Mothers who have given birth 3 or more times more often reported a desire to breastfeed for more than 6 months, while younger mothers and those living in the countryside indicated the impact of feeding on the health of the child in the future.
Conclusion. Respondents’ nutrition knowledge was on a rather high level but it was primarly influenced by the mother’s education.

Słowa kluczowe

karmienie piersią, wiedza żywieniowa, żywienie kobiet karmiących, alergia pokarmowa u niemowląt

Key words

breastfeeding, nutrition knowledge, nutrition for breastfeeding women, food allergies in infants

References (38)

  1. Gadzinowski J, Szymankiewicz M. Żywienie noworodka. W: Gadzinowski J, Szymankiewicz M. Podstawy neonatologii. Poznań, Polska: Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; 2002:169–171.
  2. Romaszko E. Synteza mleka ludzkiego. Pediatr Pol. 2012;87(5):467–471. https://polona.pl/item/synteza-mleka-ludzkiego,NDI0NzM0OTQ/#info:metadata. Dostęp 5.04.2019.
  3. Laskowska J, Książyk J. Aktualne wytyczne dotyczące karmienia piersią. Pediatr Med Rodz. 2011;7(2):110–114. http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-bc34794e-4026-48b8-808c-64ca37a5389b. Dostęp 5.04.2019.
  4. Kłoda K. Karmienie piersią. Lek Rodz. 2012;17(10):786–787.
  5. Labbok MH, Clark D, Goldman AS. Breastfeeding: Maintaining an irreplaceable immunological resource. Nat Rev Immunol. 2004;4(7):565–572. doi:10.1038/nri1393
  6. Agostoni C, Braegger C, Decsi T, et al; ESPGHAN Committee on Nutrition. Breast-feeding: A commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2009;49(1):112–125. doi:10.1097/MPG.0b013e31819f1e05
  7. Bień AM, Bałanda A, Kiełbratowska B. Metody i techniki karmie-nia noworodków. W: Bałanda A. Opieka nad noworodkiem. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2009:107–114,124–125.
  8. Harder T, Bergmann R, Kallischnigg G, Plagemann A. Duration of breastfeeding and risk of overweight: A meta-analysis. Am J Epidemiol. 2005;162(5):397–403. doi:10.1093/aje/kwi222
  9. Goldman AS. Modulation of the gastrointestinal tract of infants by human milk. Interfaces and interactions. An evolutionary perspective. J Nutr. 2000;130(supl 2S):426S–431S.
  10. Owen CG, Martin RM, Whincup PH, Smith GD, Cook DG. Does breastfeeding influence risk of type 2 diabetes in later life? Am J Clin Nutr. 2006;84(5):1043–1054. doi:10.1093/ajcn/84.5.1043
  11. Yan J, Liu L, Zhu Y, Huang G, Wang PP. The association between breastfeeding and childhood obesity: A meta-analysis. BMC Public Health. 2014;14:1267. doi:10.1186/1471-2458-14-1267
  12. Gibas-Dorna M, Adamczak-Ratajczak A. Korzyści karmienia piersią dla matki. Pediatr Med Rodz. 2012;8(4):370–374. http://www.pimr.pl/index.php/wydawnictwa/2012-vol-8-no-4/korzysci-karmienia-piersia-dla-matki?aid=265. Dostęp 5.04.2019.
  13. Groer MW, Mitzi WD. Cytokines, infections, stress, and dysphoric moods in breastfeeders and formula feeders. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs. 2006;35(5):599–607. doi:10.1111/j.1552-6909.2006.00083.x
  14. Rea MF. Benefits of breastfeeding and women’s health. J Pediatr (Rio J). 2004;80(supl 5):S142–S146. doi:10.1590/S0021-75572004000700005
  15. Klimek M. Karmienie piersią kontra otyłość. Mag Pielęg Położ. 2013;(3):32–33.
  16. Bjørnerem Å, Ahmed LA, Jørgensen L, Størmer J, Joakimsen RM. Breastfeeding protects against hip fracture in postmenopausal women: The Tromsø Study. J Bone Miner Res. 2011;26(12):2843–2850. doi:10.1002/jbmr.496
  17. Luan NN, Wu QJ, Gong TT, Vogtmann E, Wang YL, Lin B. Breastfeeding and ovarian cancer risk: A meta-analysis of epidemiologic studies. Am J Clin Nutr. 2013;98(4):1020–1031. doi:10.3945/ajcn.113.062794
  18. Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics. 2012;129(3):600–603. doi:10.1542/peds.2011-3552
  19. Bączyk G, Klejewski A, Cichocka E. Wiedza o zaletach karmienia naturalnego, wśród kobiet rodzących pierwsze dziecko. Prz Lek. 2014;71(11):629–633. http://www.wple.net/plek/numery_2014/numer-11-2014/629-633.pdf. Dostęp 5.04.2019.
  20. Zdanowski K, Wawrzyniak A, Hamułka J, Pituch A, Araucz M, Kanigowska A. Ocena spożycia energii oraz składników podstawowych w grupie kobiet karmiących piersią. Rocz Państ Zakł Hig. 2012;63(3):305–311. http://wydawnictwa.pzh.gov.pl/roczniki_pzh/ocena-spozycia-energii-oraz-skladnikow-podstawowych-w-grupie-kobiet-karmiacych-piersia?lang=en. Dostęp 5.04.2019.
  21. Butte NF, King JC. Energy requirements during pregnancy and lactation. Public Health Nutr. 2005;8(7A):1010–1027.
  22. Durka A. Odżywianie kobiet karmiących piersią. W: Nehring-Gugulska M, Żukowska-Rubik M, Pietkiewicz M. Karmienie piersią w teorii i praktyce. Kraków, Polska: Medycyna Praktyczna; 2012:105–110.
  23. Borszewska-Kornacka MK, Rachtan-Janicka J, Wesołowska A, et al. Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji. Stand Med Pediatr. 2013;10(3):265–279. http://kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/stanowisko_Standardy_Medyczne_3_2013.pdf. Dostęp 5.04.2019.
  24. Nehring-Gugulska M. Jak odżywiać się w czasie karmienia? W: Nehring-Gugulska M. Warto karmić piersią – i co dalej? Warszawa, Polska: Optima – Firma Poligraficzna, Wydawnicza i Reklamowa; 1994:78–79.
  25. Sioda T. Karmienie piersią i alkohol. Pediatr Pol. 2010;85(1):62–71. https://polona.pl/item/karmienie-piersia-i-alkohol,NDI1MzY4NDQ/#info:metadata. Dostęp 5.04.2019.
  26. Bartuzi Z. Żywienie w alergiach pokarmowych. W: Grzymisławski M, Gawęcki J. Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2010:252–262.
  27. Szmigiel C. Choroby wieku rozwojowego. W: Janicki K. Encyklopedia zdrowia rodziny. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2005:425–426.
  28. Czyżowska J, Międzobrodzka A, Ciborowska H. Żywienie. W: Janicki K. Encyklopedia zdrowia rodziny. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2005:732–736.
  29. Charzewska J. Informacja o Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy (KIK/34) pt. „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej”.
  30. Kamianowska M, Szczepański M, Nowicka M. Analiza wpływu wczesnych problemów w karmieniu piersią oraz wiedzy matek z zakresu laktacji na sposób żywienia dzieci w okresie pierwszych 6 tygodni życia. Prz Pediatr. 2009;39(1):29–34. https://polona.pl/item/analiza-wplywu-wczesnych-problemow-w-karmieniu-piersia-oraz-wiedzy-matek-z-zakresu,NDA3NzUwNTk/#info:metadata. Dostęp 5.04.2019.
  31. Gajewska D, Królak-Olejnik B. Raport z badania „Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia matek karmiących piersią dzieci w wieku powyżej 2 miesięcy”. Fundacja Nutricia. http://fundacjanutricia.pl/wp-content/uploads/2015/08/raport-z-badania-odzywianie-kobiet-karmiacych-piersia.pdf. Dostęp 5.04.2019.
  32. Kamelska AM, Pietrzak-Fiećko R, Bryl K, Nowakowski JJ. Próba oceny zachowań żywieniowych oraz spożycia wybranych owoców grupy kobiet ciężarnych i karmiących piersią. Bromat Chem Toksykol. 2011;44(3):1009–1014. http://ptfarm.pl/pub/File/bromatologia_2011/3/1009-1014.pdf. Dostęp 5.04.2019.
  33. Jamioł-Milc D, Stachowska E, Chlubek D. Skutki spożywania trans nienasyconych kwasów tłuszczowych w okresie ciąży i laktacji. Rocz PAM. 2010;56;(1):21–27. https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0015/34260/56-01-03.pdf. Dostęp 5.04.2019.
  34. Gebuza G, Gierszewska M, Kaźmierczak M, Michalska E, Kotzbach R. Przygotowanie kobiet do karmienia piersią. Probl Pielęg. 2010;18(4):406–412. https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0015/34260/56-01-03.pdf. Dostęp 5.04.2019.
  35. Weker H, Więch M. Suplementacja w żywieniu kobiet w okresie ciąży i laktacji – aktualne spojrzenie. Stand Med Pediatr. 2010; 7:569–578. http://www.nestlenutrition-institute.org/country/pl/zasoby/publikacje-series/publikacje/article/suplementacja-w-%C5%BCywieniu-kobiet-w-okresie-ci%C4%85%C5%BCy-i-laktacji---aktualne-spojrzenie. Dostęp 5.04.2019.
  36. Karowicz-Bilińska A, Nowak–Markwitz E, Opala T, Oszukowski P, Poręba R, Spaczyński M. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekol Pol. 2014;85:395–399. https://www.ptgin.pl/index.php/content/download/9482/140470/file/Stosowanie%20witamin%20i%20mikroelement%C3%B3w%20u%20kobiet%20planuj%C4%85cych%20ci%C4%85%C5%BC%C4%99,%20ci%C4%99%C5%BCarnych%20i%20karmi%C4%85cych.pdf. Dostęp 5.04.2019.
  37. Woźniak–Holecka J, Sobczyk K. Edukacja żywieniowa kobiet ciężarnych i karmiących w kontekście suplementacji diety. Stand Med Pediatr. 2014;11:232–237.
  38. Olejniczak D, Krakowiak K. Ocena potrzeby edukacji zdrowotnej kobiet w ciąży w zakresie stylu życia i karmienia piersią. Nowa Pediatr. 2013;3:97–105. http://www.czytelniamedyczna.pl/4514,ocena-potrzeby-edukacji-zdrowotnej-kobiet-w-ciazy-w-zakresie-stylu-zycia-i-karmi.html. Dostęp 5.04.2019.
© Wroclaw Medical University