Nursing and Public Health

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69.56
Average rejection rate – 24.41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodicity – quarterly

Download PDF

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2016, vol. 6, nr 3, July-September, p. 187–195

doi: 10.17219/pzp/64035

Publication type: original article

Language: Polish

Download citation:

  • BIBTEX (JabRef, Mendeley)
  • RIS (Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero)

Creative Commons BY-NC-ND 3.0 Open Access

Wiedza chorych na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka jelita grubego

Knowledge of Patients on Risk Factors and Prevention of Colorectal Cancer

Joanna Z. Chrobak-Bień1,A,B,C,D, Anna Gawor2,C,E, Anita Gąsiorowska3,E,F

1 Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Łódź

2 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego i Środowiskowego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków

3 Klinika Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej, Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. Norberta Barlickiego w Łodzi, Łódź

Streszczenie

Wprowadzenie. Rak jelita grubego należy do chorób cywilizacyjnych. W Polsce jest jednym z najczęściej wykrywanych nowotworów. Co roku zapada na niego ponad 13 000 Polaków, z czego ponad 9000 umiera. Zajmuje drugie miejsce pod względem zachorowalności zarówno w przypadku kobiet (po raku piersi), jak i mężczyzn (po raku płuc). Badania epidemiologiczne wykazują tendencje wzrostowe zachorowań na raka jelita grubego.
Cel pracy. Ocena poziomu wiedzy pacjentów na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka jelita grubego.
Materiał i metody. Grupę badawczą stanowili chorzy leczeni z powodu chorób układu pokarmowego w Klinice Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, zamieszkujący na terenie województwa łódzkiego. Badania rozpoczęto w marcu, po uzyskaniu zgody Komisji Bioetycznej, a zakończono w lipcu 2015 r. W badaniu wzięło udział 200 losowo wybranych pacjentów. Udział w badaniu był dobrowolny i anonimowy, o czym respondenci zostali poinformowani na pierwszej stronie ankiety. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, a narzędziem badawczym była ankieta własnego autorstwa.
Wyniki. Wśród respondentów przeważały kobiety – 60,5% (n = 121), a mężczyźni stanowili 39,5% (n = 79). Wiek badanych wynosił 18–85 lat. Najliczniejszą grupą – 41,5% (n = 83) byli chorzy w przedziale wiekowym 50–70 lat.
Wnioski. Badana grupa chorych miała małą wiedzę na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka jelita grubego. Badania przesiewowe (skriningowe) są bardziej dostępne dla osób mieszkających w dużych aglomeracjach miejskich niż w małych miastach i na wsiach. Należy przygotować programy edukacyjne i profilaktyczne przeznaczone szczególnie dla mieszkańców małych miejscowości i wsi.

Abstract

Background. Colorectal cancer is one of the diseases of affluence. In Poland, the CRC is one of the most frequently detected neoplasms. Every year more than 13 000 Poles fall ill and 9000 of them die. It is the second most common cancer both in women (after breast cancer) and in men (after lung cancer). Epidemiological studies show the increase of morbidity of colorectal cancer.
Objectives. The aim of the study was to evaluate the level of patients’ knowledge about risk factors and prevention of colorectal cancer.
Material and Methods. The study group consisted of patients residing in the Lodz region who were treated in the Department of Gastroenterology and General Oncology, Medical University of Lodz for gastrointestinal diseases. The study began in March, after obtaining the consent of the Bioethics Committee, and was completed in July 2015. The study involved 200 randomly selected patients. Participation in the survey was voluntary and anonymous, as the respondents were informed on the first page of the survey. The research method used in the study was the diagnostic survey, and the research tool was the author’s own questionnaire.
Results. The majority of the respondents were women – 60.5% (n = 121), and the remaining 39.5% (n = 79) of the test group were men. The age of respondents ranged from 18 to 85 years. The largest group – 41.5% (n = 83), consisted of patients aged 50–70 years.
Conclusion. The studied group of patients has low and unsatisfactory level of knowledge about risk factors and prevention of colorectal cancer. Screening tests are more accessible to people living in big cities than in small towns and villages. Educational and preventive programs need to be prepared for the residents of small towns and villages..

Słowa kluczowe

rak jelita grubego, wiedza, czynniki ryzyka, profilaktyka

Key words

colorectal cancer, knowledge, risk factors, prevention

References (29)

  1. Przegląd piśmiennictwa chirurgicznego 2014 pod red. Adama Dzikiego. Tom XXII. Fundacja Polski Przegląd Chirurgiczny, Warszawa 2014.
  2. Banaszkiewicz Z., Jarmocik P., Frasz J., Tojek K., Mrozowski M., Jawień A.: Przydatność badania stężenia CEA i kolonioskopii klasycznej w monitorowaniu chorych po radykalnym leczeniu z powodu raka jelita grubego. Fundacja Polski Przegląd Chirurgiczny, Warszawa 2011, 83, 6, 568–570.
  3. Partyka R., Łobejko I., Uttecht-Pudełko A.: Rak jelita grubego – główne czynniki indukujące karcynogenezę. Chir. Pol. 2010.
  4. Śliwczyński A., Tkacz A., Kowalski A.: Nowotwory złośliwe jelita grubego w świetle danych Narodowego Funduszu Zdrowia w latach 2009–2009. Nowotwory. J. Onkol. 2011, 61(3), 211–316.
  5. Prognoza ludności na lata 2008–2035. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2009.
  6. Didkowski J., Wojciechowska U., Zatoński W.: Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce. Centrum Onkologii, Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Warszawa 2009, 23–27.
  7. Zysk A., Ślęzak A.: Rola genów i diety w modyfikowaniu ryzyka zachorowania na raka jelita grubego. Żyw. Człow. 2007, 34(6), 1640–1647.
  8. Stec R.: Badania przesiewowe w raku jelita grubego. Współcz. Onkol. 2006, 10(3), 6–102.
  9. Banaszkiewicz Z., Tojek K., Jarmocik P.: Ocena przydatności testu na krew utajoną w kale w opiece profilaktycznodiagnostycznej członków rodzin z dziedzicznym niepolipowatym rakiem jelita grubego (HNPCC). Pielęg. Chirurg. Angiol. 2008, 1, 1–4.
  10. Ahmed S., Johnson K., Ahmed O., Iqbal N.: Advances in the management of colorectal cancer: from biology to treatment. Int. J. Colorectal Dis. 2014, 29, 1031–1042.
  11. Lee Ch.G., Hahn S.J., Song M.J., Lee J.K., Kim J.H., Lim Y.J., Koh M.S., Lee J.H., Kang H.W.: Vegetarianism as a protective faktor for colorectal adenoma and advanced adenoma in asians. Dig. Dis. Sci. 2014, 59, 1025–1035.
  12. Kamiński M.F., Reguła J.: Znaczenie jakości kolonoskopii przesiewowej. Prz. Gastroenterol. 2007, 2, 311–314.
  13. Reguła J., Rupiński M., Kraszewska E., Polkowski M., Pachlewski J., Orłowska J., Nowacki P., Butruk E.: Colonoscopy in colorectal-cancer screening for detection of advanced neoplasia. N. Engl. J. Med. 2006, 355, 1863–1872.
  14. Sonnenberg A., Delco F., Inadomi J.M.: Cost-effectiveness of colonoscopy in screening for colorectal cancer. Ann. Int. Med. 2000, 133, 573–584.
  15. Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych 2006–2015. Warszawa 2008. http://www.mz.gov.pl/ (data dostepu: 14.08.2015).
  16. Wojciechowska U., Didkowska J.: Nowotwory w Polsce w 2012 roku. Nowotwory. J. Oncol. 2013, 63(3), 197–216.
  17. Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W.: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2011 roku. Raport roczny dla MZ, Warszawa 2013.
  18. Kamiński M.F., Reguła J., Kraszewska E., Polkowski M., Wojciechowska U., Didkowska J., Zwierko M., Rupiński M., Nowacki M.P., Butruk E.: Quality indicators for colonoscopy and the risk of interwal cancer. N. Engl. J. Med. 2010, 362, 1795–1803.
  19. Reguła J., Rupiński M., Kraszewska E., Polkowski M., Pachlewski J., Orłowska J., Nowacki M.P., Butruk E.: Colonoscopy in colorectal – cancer screening for detection of advanced neoplasia. N. Engl. J. Med. 2006, 355, 1863–1872.
  20. Kordek R.: Onkologia – podręcznik dla studentów i lekarzy. Wyd. Med. Via Medica, Gdańsk 2007.
  21. Klimczak A., Malinowska K., Kubiak K.: Choroby nowotworowe a żywienie. Pol. Merk. Lek. 2009, 27(159), 242–244.
  22. Wronkowski Z., Brużewicz S. (red.): Nowotwory jelita grubego. PZWL, Warszawa 2008.
  23. Samadder N.J., Curtin K., Tuohy T.M., Pappas L., Boucher K., Provenzale D., Rowe K.G., Mineau G.P., Smitch K., Pimentel R., Kirchhoff A.C., Burt R.W.: Characteristics of missed or interwal colorectal cancer and patient survival: a population – based study. Gastroenterology 2014, 146(4), 950–960.
  24. Zauber A.G., Winawer S.J., O’Brien M.J., Shi W., Bayuga S.: Significant long term reduction in colorectal cancer mortality with colonoscopic polypectomy: findings of the National Polyp Study. Gastrointest. Endosc. 2007, 65, AB268.
  25. Otto W.: Rak jelita grubego w świetle współczesnych badań podstawowych i klinicznych. Kształcenie podyplomowe 2012, 2(5), 7–19.
  26. Wojciechowska U., Didkowska J.: Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie. http://onkologia.org.pl/raporty/ (data dostępu: 6.08.2014).
  27. Sapiełkin B., Gotlib J.: Wiedza pacjentów oddziału endoskopii na temat profilaktyki i leczenia nowotworu jelita grubego. Pielęgniarstwo XXI wieku 2013, 2(43), 23–27.
  28. Banaszkiewicz Z., Tojek K., Jarmocik P., Frasz J., Jawień A.: Kliniczne objawy raka jelita grubego – badanie retrospektywne. Współcz. Onkol. 2009, 13(1), 34–40.
  29. Langenbach M.R., Schmidt J., Neumann J., Zirngibl H.: Delay in treatment of colorectal cancer: multifactorial problem. World J. Surg. 2003, 27(3), 304–308.
© Wroclaw Medical University