Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health
2015, vol. 5, nr 3, July-September, p. 299–304
Publication type: review article
Language: Polish
Doświadczanie żałoby przez osoby dorosłe. Formy wsparcia psychologicznego w kontekście opieki paliatywno-hospicyjnej
Experiencing Grief by Adults. Forms of Psychological Support in the Context of Palliative and Hospice Care
1 Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych, Zespół Opieki Paliatywnej im. Jana Pawła II, Hospicjum „Światło”, Toruń
Streszczenie
Śmierć bliskiej osoby jest doświadczeniem bardzo stresującym. Wiąże się z bezpowrotną utratą relacji i koniecznością budowania własnej tożsamości na nowo, bez bezpośredniej obecności zmarłego, ale z zachowaniem pamięci o nim. Żałoba jest procesem rozgrywającym się niejako na dwóch płaszczyznach: indywidualnej, odnoszącej się do osobistych przeżyć żałobnika, oraz społecznej, rozumianej jako wiele różnych zachowań, rytuałów związanych ze śmiercią i opłakiwaniem uznawanym przez daną społeczność (na przykład czarny kolor jako symbol utraty, obrządek pogrzebu). Niestety, obecnie coraz częściej rytuały związane z przeżywaniem żałoby zanikają lub tracą na wartości. Nie bez znaczenia jest tu także blokowanie negatywnych uczuć doświadczanych w czasie żałoby związane ze stereotypami panującymi w społeczeństwie. Niniejszy artykuł stanowi próbę omówienia tematu żałoby w odniesieniu do rzeczywistości hospicyjno-paliatywnej w pracy z dorosłymi pacjentami oraz ich rodzinami. Praca ma na celu przypomnienie profesjonalistom i wolontariuszom opieki nad osobami u kresu życia, jak ważnym problemem jest pomoc po stracie i towarzyszenie w żałobie na każdym jej etapie.
Abstract
The death of a close relative is a highly stressful experience. It is associated with an irretrievable loss of relationships and the need to build their own identity anew, without the direct presence of the dead, but of preserving the memory of a loved person. Grief is a process played out almost at two levels: individual, relating to the personal experiences of a mourner and social – understood as a series of behaviors and rituals associated with death and mourning recognized by the community. Unfortunately, nowadays, some of those rituals associated with mourning are vanishing or losing their value. What is more, many natural feelings experienced by mourners are perceived as “negative” and not accepted by society. This article attempts to discuss the theme of mourning in relation to the reality of palliative and hospice care of adult patients and their families. It is an attempt to remind professionals and volunteers working in palliative care how important and meaningful is to support mourners at every stage of grief.
Słowa kluczowe
wsparcie, opieka paliatywno-hospicyjna, żałoba
Key words
support, hospice-palliative care, grief, mourning
References (18)
- Di Nola A.M.: Tryumf śmierci. Antropologia żałoby. Wyd. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych, Kraków 2006, 9–16.
- Dodziuk A.: Żal po stracie, czyli o przeżywaniu żałoby. Wyd. Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa 2007, 29–30.
- Tucholska S.: Psychologiczna analiza procesu żałoby. [W:] Edukacja Terapeutyczna w Hospicjum. Red.: Fopka-Kowalczyk M., Łącka T. Wyd. Stowarzyszenie Hospicjum Światło, Toruń 2013, 149–152.
- Boss P.: Kochając osobę z demencją. Jak znaleźć nadzieję zmagając się ze stresem i żalem. Wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003, 15–70.
- De Walden-Gałuszko K.: Psychoonkologia w praktyce klinicznej. Wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012, 165–176.
- Rogiewicz M., Buczkowski F.: Dorosły pacjent w żałobie po śmierci bliskiej osoby – rola lekarza rodzinnego. Pol. Med. Paliat. 2006, 5(1), 21–29.
- Barraclough J.: Rak i emocje. Praktyczny przewodnik po psychoonkologii. Wydawnictwo Medyczne Sanmedica, Warszawa 1997, 113–119.
- Cheng J.O.Y., Lo R.S.K., Chan F.M.Y., Kwan B.H.F., Woo J.: An exploration of anticipatory grief in advanced cancer patients. Psycho-Oncology 2010, 19, 693–700, DOI: 10.1002/pon.1613.
- Al-Gamal E., Long T.: Anticipatory grieving among parents living with a child with cancer. J. Adv. Nours. 2010, 5, 1980–1990.
- Mystakidou K., Parpa E., Tsilika E., Athanasouli P., Pathiaki M., Galanos A., Pagoropoulou A., Vlahos L.: Preparatory grief, psychological distress and hopelessness in advanced cancer patients. Eur. J. Cancer Care 2008, 17, 145–151, DOI: 10.1111/j.1365-2354.2007.00825.x.
- Holtslander L.F., McMillan S.C.: Depressive symptoms, grief, and complicated grief among family caregivers of patients with advanced cancer three months into bereavement. Oncol. Nurs. Forum 2011, 38(1), 60–64.
- Krakowiak P.: Strata, osierocenie i żałoba. Poradnik dla pomagających i dla osób w żałobie. Wyd. Fundacja Hospicyjna, Gdańsk 2007, 27–28, 34, 116–121.
- Łącka T.: Żałoba po stracie współmałżonka – formy wsparcia. [W:] Edukacja Terapeutyczna w Hospicjum. Red.: Fopka-Kowalczyk M., Łącka T. Wyd. Stowarzyszenie Hospicjum Światło, Toruń 2013, 147–168.
- Worden W.: Grief counseling and grief therapy. [W:] Rak i emocje. Red.: Barraclough J. Praktyczny przewodnik po psychoonkologii. Wydawnictwo Medyczne Sanmedica, Warszawa 1997, s. 116.
- Tedeschi R.G., Calhoun L.G.: The Posttraumatic Growth Inventory: measuring the positive legacy of trauma. J. Trauma. Stress 1996, 9(3), 455–471.
- Allingham M.: The tiger in the smoke. [W:] Opieka paliatywna nad terminalnie chorym. Red.: Twycross R.G., Frampton D.R. Wyd. Hospicjum, Bydgoszcz 1996, s. 47.
- Twycross R.G., Frampton D.R.: Opieka paliatywna nad terminalnie chorym. Wyd. Hospicjum Bydgoszcz, Bydgoszcz 1996, 47–53.
- Hospice and Palliative Care Manitoba. Bereavement Volunteer Handbook. Źródło: http://www.virtualhospice. ca/Assets/bereavement%20volunteer%20handbook%20_hpcm2007_english_20081127165936.pdf (data dostępu: 3.06.2015).