Streszczenie

Wprowadzenie. Pacjenci po przeszczepie napotykają na swojej drodze wiele przeszkód związanych z utrudnieniami w codziennym funkcjonowaniu i niesprawnością. Postępowanie po przeszczepie związane z koniecznością farmakoterapii (podawanie leków immunosupresyjnych i wspomagających proces terapeutyczny) wiąże się możliwością wystąpienia zaburzeń sfery psychicznej.
Cel pracy. Określenie częstości i nasilenia występowania objawów lękowych i depresyjnych w subiektywnej ocenie pacjenta przed przeszczepieniem nerki i wątroby oraz po nim.
Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 40 chorych po przeszczepie nerek oraz 27 po transplantacji wątroby. Zbadano również po jednym pacjencie po przeszczepie zarówno nerki i trzustki, jak i nerki i wątroby. Badanie o charakterze przekrojowym przeprowadzono za pomocą kwestionariusza lęku i depresji Hospital nad Anxiety Depression Scale (HADS) Zigmonda i Snaitha.
Wyniki. W grupie badanych po przeszczepie wątroby lęk został niemal całkowicie wyeliminowany, z wyjątkiem populacji osób bezrobotnych, w przypadku których utrzymywał się mimo przeszczepu. Osoby poddane retransplantacji odczuwają niższy poziom lęku. Transplantacja wpłynęła na ustąpienie objawów depresyjnych po przeszczepie, szczególnie w grupie osób aktywnych zawodowo.
Wnioski. Przeszczepienie narządu prowadziło do zmniejszenia lęku w całej populacji badanych. Po transplantacji zaobserwowano wyraźne zmniejszenie nasilenia objawów depresyjnych, szczególnie widoczne w grupie osób aktywnych zawodowo. Badania wykazały, że wraz z biegiem lat po przeszczepie w większym stopniu wzrasta ryzyko pojawienia się zaburzeń lękowych niż depresji. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku w okresie 0–5 lat ich poziom zaburzeń jest niski, lecz podnosi się nieznacznie w ciągu dalszego życia ze wszczepem. Sytuacja ta nie dotyczy osób bezrobotnych, u których brak pracy wydaje się stanowić niezależny czynnik lękotwórczy. Ewentualna konieczność ponownego przeszczepu tego samego narządu nie wpłynęła na zwiększenie częstości i objawów lękowych, zwiększyła natomiast częstość występowania objawów depresyjnych u części badanych. Osoby z grupy badanej nadal pozostają świadczeniobiorcami rent i emerytur. W ograniczonym zakresie biorcy przeszczepów podejmują pracę.

Abstract

Background. Transplantation may elicit burden to the overall functioning and it can cause mental disturbances. There are few studies dealing with the effect of transplantation on the longterm wellbeing of patients. Depression is often connected to somatic disease and triggered by stress. Anxiety is linked to somatic disease, individual vulnerability and prolonged stress.
Objectives. The aim of this study was to observe depressive and anxiety symptoms in people that underwent transplantation of kidneys and liver in the past. This is a cross-sectional study with a retrospective assessment.
Material and Methods. Forty persons after kidney transplantation, 27 after liver transplantation, and 2 after double transplantation (liver, kidneys and kidneys, pancreas) were included. Anxiety and depression were assessed with the Hospital Anxiety and Depression Scale by Zigmond and Snaith. The sociodemographic traits have also been estimated.
Results. Anxiety level was reduced after liver transplantation, but it mantained in part of the kidney transplantation patients, even with increasing trend, apart from the group of unemployed patients where the anxiety level remained unaffected. Depression was reduced in both groups of patients after the transplantation procedure, particularly in the employed group of people.
Conclusion. The duration of the after-transplantation period may be connected to the anxiety but not to the level of depression. Interventions aiming at reducing anxiety and strenghtening the work capacity, thus reducing depression risk, may improve functioning and partial disability in presented group of patients.