Nursing and Public Health

Piel. Zdr. Publ.
Index Copernicus (ICV) – 69.56
Average rejection rate – 24.41%
ISSN 2082-9876 (print)
ISSN 2451-1870 (online)
Periodicity – quarterly

Pobierz PDF

Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

2014, vol. 4, nr 3, lipiec-wrzesień, str. 227–237

Typ publikacji: praca oryginalna

Język publikacji: polski

Ocena zależności między sposobem odżywiania a dolegliwościami u osób z zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego

Assessment of the Relationship Between the Diet and Ailments in People with Functional Disorders of the Gastrointestinal Tract

Anna Zielińska1,

1 Instytut Dietetyki, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie, Nysa

Streszczenie

Wprowadzenie. Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego należą do najczęstszych chorób przewodu pokarmowego i stanowią ok. 40% przypadków zgłoszeń do poradni gastroenterologicznych. III kryteria rzymskie pozwalają zdiagnozować zaburzenia czynnościowe i odróżnić występujące objawy od chorób organicznych przewodu pokarmowego. Powszechnym wśród pacjentów zaburzeniem czynnościowym jest zespół jelita nadwrażliwego. Uważa się, że zmiany w sposobie odżywiania umożliwiają poprawę jakości życia pacjentów przez ograniczenie lub całkowite zniesienie objawów gastrologicznych.
Cel pracy. Badanie zależności między sposobem odżywiania a występowaniem dolegliwości u pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego. Dodatkowo zbadano wiedzę pacjentów na temat błonnika, jego funkcji, źródła oraz znaczenia dla organizmu.
Materiał i metody. Badaniem objęto 108 (71 kobiet i 37 mężczyzn) pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego z Poradni Gastrologicznej NZOZ „EndoMed” we Wrocławiu oraz Przyszpitalnej Poradni Gastrologicznej w Kędzierzynie-Koźlu. Wiek badanych wynosił 20–65 lat. Wszyscy pacjenci byli poddani dwóm autorskim ankietom. Pierwsza z nich zawierała 27 pytań i dotyczyła sposobu odżywiania pacjentów, a druga sprawdzała wiedzę badanych na temat roli błonnika.
Wnioski. Wartość wskaźnika BMI większości ankietowanych świadczyła o nadwadze i otyłości. Badane osoby najczęściej skarżyły się na wzdęcia, bóle brzucha, zgagę i zaparcia, mimo to nie przestrzegały zasad zdrowego odżywiania. Stwierdzono, że sposób odżywiania pacjentów był uzależniony od stanu emocjonalnego. Wykazano słabą wiedzę badanych osób dotyczącą błonnika. Wprowadzane zmiany sposobu żywienia były pobieżne, nieregularne i często bezzasadne.

Abstract

Background. Functional disorders of the alimentary canal are one of the most frequent diseases of the digestive system. They constitute about 40% of cases reported in gastroenterology clinics. The Rome III Criteria help to diagnose functional disorders and distinguish occurred symptoms from organic diseases of the digestive system. Irritable bowel syndrome (IBS) is a common functional disorder among patients. It is believed that nutrition changes improve the quality of life by limiting or neutralizing gastroenterological symptoms completely.
Objectives. Studying relationships between nutrition and the occurrence of ailments in patients suffering from functional disorders of the digestive system. In addition, patients’ knowledge about fibre, its function, source, and meaning for the human organism were investigated.
Material and Methods. The investigation encompasses 108 (71 women and 37 men) patients suffering from functional disorders of the digestive system from the Gastroenterology Clinic NZOZ EndoMed in Wrocław, and the Gastroenterology Clinic in Kędzierzyn-Koźle. The age of the investigated patients ranged from 20 to 65 years. All of them participated in two authour’s questionnaires. The first one dealt with nutrition, and the second tested the respondents’ knowledge about fibre.
Conclusion. The value of BMI in the majority of respondents gives evidence for overweight and obesity. The investigated patients complained most frequently about flatulences, stomach aches, heartburn, and constipation. Despite these, they did not obey principles of healthy eating. It was shown that the patients’ nutrition depended on their emotional state. It was also shown that the respondents have poor knowledge about fibre. The introduced changes were superficial, irregular and often unfounded.

Słowa kluczowe

zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, zespół jelita nadwrażliwego, sposób odżywiania, błonnik pokarmowy

Key words

functional disorders of the digestive system, irritable bowel syndrome (IBS), nutrition, nutritive fibre

Piśmiennictwo (57)

  1. Paradowski L.: Patofizjologia. Symptomatologia chorób czynnościowych. [W:] Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Red.: Paradowski L. Wydawnictwo Cornetis, Wrocław 2007.
  2. Marek T., Nowak A.: Choroba refluksowa przełyku. Przew. Lek. 2001, 4, 6, 16–21.
  3. Pytrus T., Iwańczak B., Zaleska-Dorobisz U., Iwańczak F.: Czas pasażu jelitowego znacznika w diagnostyce czynnościowego zaparcia stolca u dzieci. Gastroenterol. Pol. 2000, 7, 5–6, 355–360.
  4. Mulak A.: Patofizjologia zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego. [W:] Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Red.: Paradowski L. Wydawnictwo Cornetis, Wrocław 2007.
  5. Bielecki K., Trytko I.: Zaparcia u ludzi w wieku podeszłym. Post. Nauk Med. 2008, 12, 783–792.
  6. Jackowska A., Łukaszyk A.: Wzdęcia – mity i fakty. Przegl. Gastroenterol. 2008, 3, 5, 243–246.
  7. Waśko-Czopnik D.: Zaburzenia czynnościowe przełyku. [W:] Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Red.: Paradowski L. Wydawnictwo Cornetis, Wrocław 2007.
  8. Wrzesińska M., Szczęsny D., Kocur K.: Ocena znaczenia wybranych czynników psychobiologicznych w powstawaniu i przebiegu zespołu jelita nadwrażliwego. Post. Psych. Neurol. 2006, 15, 2, 71–76.
  9. Petryszyn P.: Zespół jelita nadwrażliwego u osób w starszym wieku. Gastroenterol. Pol. 2006, 13, 5, 401–405.
  10. Jarosz M., Respondek W., Traczyk I.: Zespół jelita nadwrażliwego. [W:] Praktyczny Poradnik Dietetyki. Red.: Jarosz M. Wydawnictwo Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
  11. Steciwko A., Żórawska J., Paradowski L.: Rola lekarza rodzinnego i lekarza specjalisty w diagnostyce i leczeniu zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. [W:] Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Red.: Paradowski L. Wydawnictwo Cornetis, Wrocław 2007.
  12. Waluga M.: Zespół drażliwego jelita. Pol. Tyg. Lek. 1994, 49, 508–511.
  13. Hryniewiecki L.: Właściwości kawy i jej wpływ na ustrój człowieka. Gastroenterol. Pol. 1998, 5, 4, 377–381.
  14. Waśko-Czopnik D.: Żywienie w chorobach przełyku, żołądka, dwunastnicy. [W:] Żywienie w chorobach przewodu pokarmowego i zaburzeniach metabolicznych. Red.: Poniewierka E. Wydawnictwo Cornetis, Wrocław 2010.
  15. Dzieniszewski J.: Poradnik dla chorych ze schorzeniami narządu trawienia. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1988.
  16. Myszkowska-Ryciak J., Lange E.: Postępowanie dietetyczne w nadwrażliwościach pokarmowych. [W:] Dietoterapia. Red.: Janda E. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2009.
  17. Jarosz M.: Gazy jelitowe. [W:] Praktyczny Poradnik Dietetyki. Red.: Jarosz M. Wydawnictwo Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
  18. Nehring P., Mrozikiewicz-Rakowska B., Krasnodębski P., Karnafel W.: Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie na etiopatogenezę. Przegl. Gastroenterol. 2011, 6, 1, 17–22.
  19. Mierzwa G., Grzegorczyk J.: Analiza sposobu odżywiania dzieci i młodzieży z zespołem jelita nadwrażliwego. Med. Biol. Sci. 2007, 21, 3, 65–71.
  20. Ciborowska H.: Klasyfikacja i charakterystyka diet. [W:] Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Red.: Ciborowska H., Rudnicka A. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
  21. Rogulska A.: Postępowanie dietetyczne w niedożywieniu. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
  22. Kaczmarski M., Semeniuk J., Sidor K., Wasilewska J., Nowowiejska B.: Zarzucanie treści żołądkowej i/lub dwunastniczej do przełyku u pacjentów w wieku rozwojowym a skuteczność stosowanej terapii. Przegl. Gastroenterol. 2007, 2, 1, 5–12.
  23. Pachocka L.: Leczenie dietetyczne chorób. [W:] Praktyczny poradnik dietetyki. Red.: Jarosz M. Wydawnictwo Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
  24. Ruigomez A., Wallander M.A., Johansson S., Garcia Rodriguez L.A.: One-year follow-up of newly diagnosed irritable bowel syndrome patients. Aliment. Pharmacol. Ther. 1999, 13, 1097–1102.
  25. Ryżko J.: Zespół drażliwego jelita u dzieci. Klin. Pediatr. 1998, 6, 100–103.
  26. Iwańczak F., Radwańska-Mizia E., Iwańczak B.: Zespół jelita nadwrażliwego u dzieci. Pediatr. Pol. 2000, 6, 451–457.
  27. Lach J., Bzdęga J., Bany J., Charboł-Sura A., Kieżel G.: Zaburzenia czynnościowe jelit klasyfikowane według Kryteriów Rzymskich III u pacjentów poradni schorzeń jelitowych. Probl. Hig. Epidemiol. 2009, 90, 2, 254–257.
  28. Kirchmayer S., Konturek S.: Choroby jelit. [W:] Nauka o chorobach wewnętrznych. Red.: Orłowski W. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1989.
  29. Bielecka A., Wyłupek A., Woda Ł., Wyszkowska M., Linka J., Kęczkowska J., Budzyński J.: Symptomatologia schorzeń przewodu pokarmowego u pacjentów z objawową miażdżycą naczyń wieńcowych i obwodowych – badanie ankietowe, pilotażowe. Med. Biol. Sci. 2009, 23, 1, 35–39.
  30. Aldoori W.H., Giovannucci E.L., Rimm E.B., Ascherio A., Stampfer M.J., Colditz G.A., Wing A.L., Trichopoulus D.V., Willett W.C.: Prospective study of physical activity and the risk of symptomatic diverticular disease in men. Gut. 1995, 36, 2, 276–282.
  31. Matyba P.: Ocena wyników leczenia chirurgicznego choroby uchyłkowej jelita grubego. Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Endokrynologicznej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010.
  32. Leszczyńska S., Błażejewska K., Lewandowska-Klafczyńska K., Rycielski P.: Emocje a zachowania żywieniowe u kobiet w wieku 18–30 lat. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 2011, 7, 3, 167–171.
  33. Cymerys M., Olek E.: Ocena nawyków żywieniowych i stylu życia wśród chorych z otyłością brzuszną. Przegl. Kardiol. 2011, 6, 4, 287–293.
  34. Nowak-Kwater B., Kwater A., Chomyszyn-Gajewska M.: Stomatologiczne aspekty choroby refluksowej przełyku. Przew. Lek. 2004, 10, 52–56.
  35. Madisch A., Kulich K.R., Malferheiner P., Ziegler K., Bayerdörffer E., Miehlke S., Labenz J., Carlsson J., Wiklund I.K.: Impact of reflux disease on general and disease-related quality of life-evidence from a recent comparative methodological study in Germany. Z. Gastroenterol. 2003, 41, 1137–1143.
  36. Plewa M., Markiewicz A.: Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu otyłości. Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat. 2006, 2, 1, 30–37.
  37. Siuba M., Gugała S.: Choroby jamy ustnej i gardła. [W:] Praktyczny poradnik dietetyki. Red.: Jarosz M. Wydawnictwo Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
  38. Kosicka T., Kara-Perz H., Głuszek J.: Kawa – zagrożenie czy ochrona. Przew. Lek. 2004, 9, 78–82.
  39. Michel L., Serrano A., Malt R.: Mallory-Weiss Syndrome. Evolution of diagnostics and therapeutic patterns over two decades. Amm. Surg. 1980, 192, 716–721.
  40. Boguradzka A., Tarnowski W., Mazurczak-Pluta T.: Występowanie refluksu żołądkowo-przełykowego u osób nadużywających alkoholu. Pol. Merk. Lek. 2006, 21, 99–121.
  41. Rosińska A., Więckowicz M., Cichy W.: Wpływ nikotyny i innych czynników dymu tytoniowego na przebieg nieswoistych zapaleń jelit u dzieci i dorosłych. Gastroenterol. Pol. 2006, 13, 2, 131–135.
  42. Ciok J., Dzieniszewski J.: Palenie tytoniu a choroby układu trawienia. Gastroenterol. Pol. 1998, 5, 3, 255–261.
  43. Tarnowski W., Bielecki.: Zaburzenia czynności mioelektrycznej i motorycznej żołądka. Gastroenterol. Pol. 2004, 11, 4, 365–368.
  44. Konturek S.J.: Nikotyna a wrzód trawienny. Pol. Tyg. Lek. 1971, 15, 1765–1771.
  45. Pawlik W.W., Banks R.O., Jacobson E.D.: Hemodynamic actions of nicotine on the canine stomach. Proc. Soc. Exp. Biol. Med. 1984, 177, 447–454.
  46. Jarosz M., Respondek W.: Populacja osób dorosłych. [W:] Praktyczny poradnik dietetyki. Red.: Jarosz M. Wydawnictwo Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
  47. Winiarska-Mieczan A., Poterucha E.: Zagrożenie anoreksją i bulimią wśród studentek lubelskich uczelni. Probl. Hig. Epidemiol. 2010, 91, 1, 158–163.
  48. Socha J., Rybak A., Socha P., Stolarczyk A.: Nieprawidłowości motoryki przewodu pokarmowego w zaburzeniach karmienia u dzieci a leczenie dietetyczne. Pediatr. Współ. Gastroenterol. Hepatol. Żyw. Dziecka 2011, 13, 2, 77–81.
  49. Górecka D., Janus P., Borysiak-Marzec P., Dziecic K.: Analiza spożycia błonnika pokarmowego i jego frakcji w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu w oparciu o dane GUS. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92, 4, 705–708.
  50. Bijkerk C.J., de Wit N.J., Muris J.W., Whorwell P.J., Knottnerus J.A., Motyki A.W.: Błonnik rozpuszczalny lub nierozpuszczalny w zespole jelita drażliwego. Med. Prakt. 2010, 3.
  51. Iwańczak B., Blitek A., Krzesiek E.: Wstępna ocena leczenia behawioralnego (biofeedback) wrzodu samotnego, zaparć czynnościowych i popuszczania stolca u dzieci. Adv. Clin. Exp. Med. 2003, 12, 6, 769–775.
  52. Banaszkiewicz A., Topczewska-Cabanek A., Malewicz K., Szajewska H.: Znajomość produktów bogatoresztkowych wśród rodziców dzieci z zaparciem: badanie ankietowe. Pediatr. Współ. Gastroenterol. Hepatol. Żyw. Dziecka 2005, 7, 1, 33–35.
  53. Jarosz M., Dzieniszewski J.: Zasady niefarmakologicznego leczenia zaparcia stolca. [W:] Zaparcia. Red.: Jarosz M., Dzieniszewski J. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
  54. Chojnacki J., Stec-Michalska K.: Gastroenterologiczne problemy chorób czynnościowych w praktyce lekarza rodzinnego. Pol. Med. Rodz. 2002, 4, 235–239.
  55. Maciejewska M., Rydzewska G.: Zespół jelita nadwrażliwego. Nowa Klinika 2008, 8, 212–215.
  56. Włodarek D.: Postępowanie dietetyczne u osób z zespołem jelita drażliwego. [W:] Dietoterapia 1. Red.: Bawa S., Gajewska D., Kozłowska L., Lange E., Myszkowska-Ryciak J., Włodarek D. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2009.
  57. Więckowicz M., Rosińska A., Cichy W.: Genotoksyczne substancje występujące w żywności a ryzyko wystąpienia nowotworów przewodu pokarmowego u człowieka. Gastroenterol. Pol. 2006, 13, 2, 187–191.
© Wroclaw Medical University