Streszczenie

Wprowadzenie. Opracowanie poświęcone jest wybranym aspektom prawnym dopuszczalności pobrania tkanek lub narządów od dawcy zmarłego w celu przeszczepienia. Praca ma charakter poglądowy i stanowi opinię autorki wypracowaną na gruncie aktualnych poglądów doktryny oraz utrwalonej linii orzeczniczej, a także na podstawie przeglądu wybranych losowo dokumentów przedpobraniowych. W przypadku oceny dopuszczalności pobrania od dawcy zmarłego w zasadzie jedynym kryterium jest brak sprzeciwu. Prawo określa jednak przesłanki skuteczności sprzeciwu w taki sposób, że może dojść do pobrania niezgodnego z wolą pacjenta (mimo, że pacjent za życia się temu sprzeciwił), ale jednocześnie wyczerpującego wymagania formalne. Jednocześnie obowiązujące procedury nie dają wystarczających narzędzi do pełnej weryfikacji rzeczywistej woli pacjenta. Dotyczy to zwłaszcza sprzeciwu wyrażonego w formie ustnej. Od wad prawnych nie jest także wolna procedura weryfikacji istnienia sprzeciwu pisemnego.
Cel pracy. Zrelacjonowanie istniejącego stanu prawnego i wskazanie możliwych rozwiązań na przyszłość.
Materiał i metody. Opracowanie powstało na podstawie obowiązujących regulacji prawnych, literatury przedmiotu i ewentualnego orzecznictwa oraz przeglądu trzech losowo wybranych dokumentacji dawców.
Wyniki. Sprzeciw na pobranie tkanek i narządów jest wyrazem autonomii każdego człowieka. Obowiązujące procedury nie dają jednak gwarancji ustalenia rzeczywistej woli dawcy zmarłego. Drogą do umożliwienia rzeczywistej oceny jest propozycja zmiany obowiązującego prawa.
Wnioski. Medycyna pozwala na skuteczne leczenie schorzeń z zastosowaniem metody przeszczepienia. Transplantacja wiąże się jednak z wieloma wątpliwościami religijnymi i etycznymi. Niedoskonałość regulacji prawnych stwarza możliwość marnowania narządów i tkanek lub pobrania ich wbrew sprzeciwowi.

Abstract

Background. The study is devoted to selected legal aspects of tissue and organ harvesting from a deceased donor for the purpose of organ transplantation. This work expresses the opinion of the author formed on the basis of the current doctrine, established rulings and on the review of randomly selected organ transplant documentation. When judging whether organ transplantation from a deceased donor is permitted, in principle, the only criterion is the lack of prior refusal. The law describes the grounds of effectiveness of the donor’s refusal in such a manner that a transplant may be done and all formal requirements met, even though the person when alive expressed refusal to donate organs. At the same time the current procedure does not provide sufficient tools to make full determination of the person’s will; especially when the refusal was given orally. There are also some legal flaws in the procedure for the verification of existence of the donor’s written refusal.
Objectives. The aim of the study is to report the state of the existing legislation and identify possible solutions for the future.
Material and Methods. The study was based on applicable legal regulations, written subject matter and rulings given as well as on a review of three randomly selected records of organ donors.
Results. Refusal of organ donation is an expression of the autonomy of each individual. The current procedures do not provide assurance of the determination of the will of the deceased donor. The way to assure the will of the donor is through a proposal to change existing laws.
Conclusion. Medicine allows for effective treatment of diseases using organ transplants; however, there are a number of religious and ethical issues associated with this method. Imperfect legal regulations can result in wasting of organs and tissues, or their removal against the donor’s will.