Streszczenie

Wprowadzenie. Choroba dyskowa odcinka krzyżowo-lędźwiowego jest częstym schorzeniem mającym znamiona choroby przewlekłej, której jednym z zasadniczych objawów jest ból. Towarzyszy temu często odczuwanie lęku i obniżonego nastroju. Jednocześnie literatura przedmiotu i doświadczenie kliniczne wskazują, że na odczuwanie bólu i różnych emocji w przebiegu choroby przewlekłej mają wpływ czynniki natury osobowościowej. Jednym z przejawów tych czynników jest wzorzec przywiązania, który jest traktowany jako zasób ochronny pomagający radzić sobie w stresujących sytuacjach, a do takich należy choroba. Wyróżnia się trzy główne style przywiązania: ufny, lękowo-ambiwalentny oraz unikowy.
Cel pracy. Artykuł jest próbą scharakteryzowania związków między doświadczanym lękiem, depresją a bólem u osób z chorobą dyskową odcinka krzyżowo-lędźwiowego w zależności od przejawianego przez nich stylu przywiązania.
Materiał i metody. Badaniem objęto 97 osób z chorobą dyskową odcinka krzyżowo-lędźwiowego o różnym okresie trwania choroby (od ok. 15 do ok. 2 lat). Wśród badanych było 58 kobiet i 39 mężczyzn w wieku 18–66 lat. Kryterium kwalifikacji do badań było potwierdzone badaniem diagnostycznym metodą rezonansu magnetycznego, rozpoznanie choroby dyskowej w odcinku krzyżowo-lędźwiowym lub diagnoza lekarska wskazująca na to rozpoznanie. Dominujący styl przywiązania badano za pomocą Kwestionariusza Stylów Przywiązania M. Plopy. Ocenę poziomu nasilenia lęku i depresji u badanych dokonano za pomocą kwestionariusza samooceny nasilenia lęku i depresji u pacjentów z chorobami somatycznymi HADS (Hospitality Anxiety and Depression Scale). Do oceny poziomu bólu posłużono się 10-punktową skalą subiektywnej oceny nasilenia bólu.
Wyniki. W grupie osób o wysokich wynikach stylu ufnego uzyskano dodatnią korelację między odczuwanym bólem a lękiem (r = 0,25, p < 0,05) oraz między lękiem a depresją (r = 0,71, p < 0,05). W grupie osób o wysokich wynikach stylu lękowo-ambiwalentnego nie uzyskano istotnych statystycznie wyników dotyczących związku między subiektywnie odczuwanych bólem, lękiem i depresją. Jedynie w grupie kobiet (r = 0,59, p < 0,05) oraz w grupie osób poniżej 42. r.ż. (r = 0,67, p < 0,05) o stylu lękowo-ambiwalentnym stwierdzono dodatnią korelację między lękiem a depresją. Ze względu na niewielką liczbę osób, które charakteryzowały się wysokim wynikiem stylu unikowego (N = 10) dokonano jakościowej analizy zaobserwowanych związków między doświadczanym lękiem, depresją a bólem u tych osób. Średni wynik w skali depresji wynosił 7,4, w skali lęku – 9,4, co świadczy o podwyższonym poziomie lęku. Średni poziom odczuwanego przez nich bólu wynosił 4,3 – był więc niski.
Wnioski. Wśród zbadanych 97 osób 80 charakteryzowało się ufnym stylem przywiązania, 29 osób dominacją stylu lękowo-ambiwalentnego, a jedynie 10 dominacją stylu unikowego. U osób cierpiących na dyskopatię odcinka krzyżowo-lędźwiowego o stylu ufnym uzyskano dodatnią zależność między lękiem a odczuwanym bólem. Wynik taki może świadczyć o adekwatnym emocjonalnym reagowaniu u tych chorych. Odczuwany przez tych chorych ból prowadzi do podwyższonego lęku. Wyniki analiz potwierdzają dużą zależność między lękiem a depresyjnym obniżeniem nastroju u osób z ufnym stylem przywiązania niezależnie od wieku i płci osób badanych. Analiza związków pomiędzy bólem, lękiem i depresją u chorych o lękowo-ambiwalentnym stylu przywiązania daje wyniki istotne statystycznie jedynie w przypadku zależności między lękiem i depresją w grupie kobiet oraz w grupie osób poniżej 42. r.ż. Być może jednak wiek i płeć mają większe znaczenie niż styl przywiązania dla przeżywanej depresji i lęku u osób cierpiących na dyskopatię odcinka krzyżowo-lędźwiowego. U osób z unikowym stylem przywiązania stwierdzono podwyższony poziom odczuwanego lęku, mimo że średni odczuwany przez nich ból był mały. Być może osoby o unikowym stylu przywiązania reagują wyższym lękiem nawet w sytuacji niewielkiego odczuwania bólu w przeciwieństwie do osób z ufnym stylem przywiązania, gdzie wysoki poziom lęku istotnie i pozytywnie korelował z wysokim nasileniem odczuwanych dolegliwości bólowych.

Abstract

Background. The lumbosacral disc disorder is a common condition showing signs of a chronic disease with the main symptom being the experiencing of pain. It is often accompanied by feelings of anxiety and depressed mood. At the same time literature and clinical experience indicate that the perception of pain and different emotions in the course of chronic illness are influenced by the factors of the personality. One of the manifestations of these factors is the pattern of attachment which is regarded as a protective resource helping to cope in stressful situations such as the hitherto discussed disease. There are three main attachment styles: secure style (confident), anxiety-ambivalent style and avoidant style.
Objectives. This article is an attempt to characterize the relationship between anxiety, depression and pain experienced by these individuals and their style of attachment.
Material and Methods. The study included 97 people suffering from a lumbosacral disorder over various lengths of time (between 2 and15 years). The subjects were 58 women and 39 men aged 18 to 66. The criterion of eligibility for the study was confirmed by histopathological diagnostic magnetic resonance or medical diagnosis indicating lumbosacral disc disease. The predominant attachment style was tested using M. Plopy’s attachment style questionnaire. The level of participants’ anxiety and depression was assessed using self-assessment questionnaire HADS (Hospitality Anxiety and Depression Scale) created for measuring anxiety and depression in patients with somatic illnesses. To assess the level of pain a 10-point scale of subjective pain assessment was used.
Results. In the group of people with high score in secure style there has been observed a positive correlation between perceived pain and anxiety (r = 0.25, p < 0.05) also a positive correlation between anxiety and depression ( r = 0.71, p < 0.05). In the group with high score for style of anxiety-ambivalence there were no statistically significant results indicating a relationship between subjectively perceived pain, anxiety and depression. Only for women (r = 0,59, p < 0,05) and in the group of younger than 42 (r = 0,67, p < 0,05) with anxiety-ambivalent attachment style a positive statistically significant correlation between perceived anxiety and depression was observed. Because of the small number of individuals who characterized by avoidant style (N = 10) made a qualitative analysis a relationship between subjectively perceived pain, anxiety and depression. The average score on a scale of depression was 7.4 and 9.4 on a scale of anxiety implying the presence of raised level of anxiety. The average level of pain was 4.3 – low.
Conclusion. Among the examined 97 people – 80 were characterized by a secure attachment style, 29-anxietyambivalent style and only 10 by avoidant style domination. Lumbosacral disc disorder patients with a secure style exhibited a positive correlation between anxiety and perceived pain. This result may indicate their adequate emotional response. That pain experienced by these patients leads to increased anxiety. The results of the analyses confirm the high correlation between anxiety and depressed mood in people with a secure style of attachment regardless of age and gender of the subjects. The analysis of the relationship between pain, anxiety and depression in lumbosacral disc disorder patients with anxiety-ambivalent attachment style provided statistically significant results only with the link between anxiety and depression for women’s group and patients below 42 years of age. This result might suggest that age and sex are more important factors in lumbosacral disc disorder patients than attachment style when experiencing depression and anxiety. The respondents with avoidant attachment style revealed raised level of perceived anxiety even though their average experienced pain was low. Mayby people with avoidant style respond with higher anxiety even in the slight pain situation. It is opposite to the group with secure style where high level of anxiety significantly and positively correlated with high intensity of pain.