Nursing and Public Health
2011, vol. 1, nr 4, October-December, p. 359–366
Publication type: review article
Language: Polish
Zadania pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej w ujęciu gerontologicznym
Tasks of a Primary Care Nurse from a Gerontological Perspective
1 Zakład Gerontologii, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Streszczenie
Zwiększanie się odsetka osób starszych w populacji oraz geriatryzacja podstawowej opieki zdrowotnej powoduje rosnące zapotrzebowanie na kwalifikowaną opiekę pielęgniarską nad starszymi ludźmi. Zadania pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej obejmują świadczenia z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki chorób, świadczenia pielęgnacyjne, diagnostyczne, lecznicze i rehabilitacyjne w odniesieniu do zdrowych i chorych w ich miejscu zamieszkania. Wynika stąd, że również starsze osoby, zadeklarowane do swojej pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej mają prawo oczekiwać wsparcia, pomocy, opieki, porady nie tylko w chorobie, ale i w zdrowiu. Konieczne jest, aby działania pielęgniarskie pobudzały do aktywności i utrzymywania swoich pacjentów, ludzi w starszym wieku, w sprawności i zdolności do samodzielnego funkcjonowania. Konieczny jest również współudział pielęgniarki w tworzeniu warunków do zdrowego i aktywnego życia osób starszych. Celem artykułu jest ukazanie zakresu działań pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej w odniesieniu do specyficznych potrzeb zdrowotnych starszych ludzi. Przedstawione zestawienie zastosowania swoistych narzędzi geriatrycznych przez pielęgniarki to autorska propozycja, która może zapoczątkować dyskusję na ten temat, a w rezultacie przyczynić się do poprawy jakości życia starszych osób i ich najbliższego otoczenia.
Abstract
The increase in the percentage of elderly people in population along with the geriatrization of primary health care results in a growing demand for qualified nursing care for elderly people. A primary care nurse may provide direct physical care to both healthy and sick elderly in the form of diagnostics, rehabilitation, administering medications, and handling other routine aspects of care in a home environment. They also provide health promotion and disease prevention. Older adults assigned to their primary care nurse have a right to expect support, assistance, care, and advice, in sickness and in health. It is necessary that nurses stimulate activity and physical function and maintain independent living in elderly people. They should also participate in creating a healthy and active way of living for them. The aim of this paper, based on a research analysis, is to show the range of primary care nursing tasks in the gerontological aspect of the field. The presented list of unique geriatric tools used by nurses is author’s original proposition which will, hopefully, start a discussion and result in improving the quality of life of older adults and their families.
Słowa kluczowe
pielęgniarka rodzinna, pacjent w starszym wieku
Key words
family nurse, elderly patient
References (27)
- Miller M., Gębska-Kuczerowska A.: Ocena stanu zdrowia ludzi w starszym wieku w Polsce. Gerontol. Pol. 6, 1998, 18–23.
- Wojszel B., Bień B.: Rozpowszechnienie wielkich zespołów geriatrycznych w populacji w późnej starości – wyzwanie dla podstawowej opieki zdrowotnej. Przeg. Lek. 59, 2002, 216–221.
- Zych A.A.: Moderacja rozwoju – wyzwaniem dla gerontologii edukacyjnej. Gerontol. Pol. 12, 2004, 119–124.
- Charońska E., Janus B.: Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna. Pielęgniarstwo 2000, 3, 1999, 23.
- Pike S., Forster D.: Promocja zdrowia dla wszystkich. Czelej, Lublin 1998, 137–155.
- Karski J. (red.): Promocja zdrowia. Ignis, Warszawa 1999.
- Szczerbińska K.: Jak opracować skuteczny program edukacji zdrowotnej pacjentów. Zdrowie i Zarządzanie 2000, 6, 45.
- Szczerbińska K.: Problemy opieki zdrowotnej nad ludźmi w wieku podeszłym. [W:] Zdrowie Publiczne. Red.: Krzanowski M., Czupryna A., Poździoch S., Ryś A., Włodarczyk C. T. II. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 2001.
- Brennan F.H.: Ćwiczenia dla aktywnych seniorów. Medycyna po dyplomie 2002, 5, 107–117.
- Kocemba J., Grodzicki T.: Podstawy gerontologii klinicznej. Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego UJ, Kraków 2000.
- Abrams W.B., Beers M.H., Berkow R.: MSD. Podręcznik geriatrii. Red. wydania polskiego: Galus K., Kocemba J. Urban & Partner, Wrocław 1999.
- Pędzich W., Wojszel B.: Higiena wieku podeszłego. [W:] Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. Red.: Jethon Z., Grzybowski A. PZWL, Warszawa 2000.
- Kocemba J.: Pierwotna prewencja przeciwnadciśnieniowa u osób w wieku podeszłym. Gerontol. Pol. 2000, 8, 29–34.
- Favier M., Boland M.: Program poprawy jakości. Opieka nad ludźmi starszymi. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 1997.
- Informacje na ten temat można znaleźć w: Bień B., Wojszel B., Wilmańska J.: Kwestionariusz Easy-care: założenia i metodologia badań. Gerontol. Pol. 1999, 7, 37–41; Bień B., Wojszel B., Wilmańska J.: Epidemiologiczna ocena rozpowszechnienia niesprawmości funkcjonalnej u osób w późnej starości a świadczenie opieki. Gerontol. Pol. 1999, 7, 42–47; Wojszel B., Bień B., Wilmańska J.: Kwestionariusz Easy-Care jako system oceny ludzi starszych w praktyce lecznictwa podstawowego. Gerontol. Pol. 2000, 8,
- Kawczyńska-Butrym Z.: Niepełnosprawność – specyfika pomocy społecznej. Wyd. Śląsk, Katowice 1981.
- http://www.alzheimer.pl/patients/pub.html?chapter=106&pub=1631 (data dostępu 10.10.2010).
- Kawczyńska-Butrym Z.: Podstawy pielęgniarstwa rodzinnego. PZWL, Warszawa 1995, 59–80.
- Zarzycka D.: Skala Pomiaru Wsparcia Społecznego. [W:] Diagnoza pielęgniarska. Red.: Kawczyńska-Butrym Z. PZWL, Warszawa 1999, 230–231.
- Kawczyńska-Butrym Z.: Rodzina – zdrowie – choroba, koncepcje i praktyka pielęgniarstwa rodzinnego. Czelej, Lublin 2001.
- Wróblewski T.: Odmienności diagnostyczno-lecznicze w medycynie geriatrycznej. [W:] Vademecum diagnostyki i terapii. PZWL, Warszawa 1993.
- Kochaniuk H.: Diagnoza pielęgniarska w pracy z człowiekiem starszym. [W:] Diagnoza pielęgniarska. Red.: Kawczyńska-Butrym Z. PZWL, Warszawa 1999, 205–211.
- Adamczyk-Tobiasz B.: Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby. Wydawnictwo UJ, Kraków 1998.
- Wahle M., Häller S., Spiegel R.: Validation of the NOSGER (Nurses’ Observation Scale for Geriatric Patients): reliability and validity of a caregiver rating instrument. Int. Psychogeriatr. 1996, vol. 8, 4, 525–547.
- Kawczyńska-Butrym Z.: Diagnoza pielęgniarska w środowisku lokalnym. [W:] Diagnoza pielęgniarska. Red.: Kawczyńska-Butrym Z. PZWL, Warszawa 1999, 153–163.
- Kardas P., Ratajczyk-Pakalska E.: Nieprzestrzeganie zaleceń medycznych przez osoby starsze – problem medyczny i społeczny. Gerontol. Pol. 2000, 8, 11–18.
- Langlois J.P.: Edukacja zdrowotna pacjenta. [W:] Medycyna Rodzinna. Red.: Steciwko A. Urban & Partner, Wrocław 1998, 163–171.